أربعینات

چهل حدیث های کوتاه با موضوع های متفاوت

أربعینات

چهل حدیث های کوتاه با موضوع های متفاوت

أربعینات

ما قصد داریم شما را با روایاتی از متون دینی واسلامی آشنا کنیم

طبقه بندی موضوعی
آخرین نظرات

1000حدیث در 100 موضوع

سه شنبه, ۱۸ تیر ۱۳۹۸، ۰۵:۰۳ ب.ظ

(1)
امام على (علیه السلام):
من اعتز بغیر الله أهلکه العز؛(510)
هر کس به جز از خدا عزت بجوید آن عزت او را هلاک مى کند.
(2)ا
مام على (علیه السلام):
کل عزیز داخل تحت القدرة فذلیل ؛(511)
هر عزیزى که تحت قدرت و سلطه اى باشد ذلیل است .
(3)
امام صادق (علیه السلام):
ترک الحقوق مذلة وان الرجل یحتاج الى أن یتعرض فیها الکذب ؛(512)
ندادن حقوق (دیگران ) ذلت مى آورد و انسان در این باره مجبور به دروغ گفتن مى شود.
(4)
امام حسین (علیه السلام):
ما أهون الموت على سبیل نیل العز واحیأ الحق لیس الموت فى سبیل العز الاحیاة خالدة ولیست الحیاة مع الذل الا الموت الذى لاحیاة معه ؛(513)
چه آسان است مرگى که در راه رسیدن به عزت و احیاى حق باشد، مرگ عزتمندانه جز زندگى جاوید و زندگى ذلیلانه جز مرگ همیشگى نیست .
(5)
امام على (علیه السلام):
الناس من خوف الذل متعجلوا الذل ؛(514)
مردم از ترس ذلت به سوى ذلت مى شتابند.
(6)
امام صادق (علیه السلام):
لا ینبغى للمومن أن یذل نفسه (قال مفضل بن عمر:) قلت: بما یذل نفسه ؟ قال: یدخل فیما یعتذر منه ؛(515)
سزاوار نیست که مومن خود را خوار سازد - مفضل بن عمر مى گوید: - پرسیدم چگونه خود را خوار مى کند؟ فرمودند: دست به کارى زند که موجب عذر خواهى شود.
(7)
امام على (علیه السلام):
المنیة و لا الدنیة والتقلل و لا التوسل ؛(516)
مرگ آرى اما پستى و خوارى هرگز، به اندک ساختن آرى اما دست سوى این و آن دراز کردن هرگز.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أقر بالذل طائعا فلیس منا أهل البیت ؛(517)
هر کس آزادانه ذلت را بپذیرد از ما خاندان نیست .
(9)
امام على (علیه السلام):
رضى (ب ) الذل من کشف (عن ) ضره ؛(518)
کسى که از گرفتارى خود پرده بردارد، به خوارى تن داده است .
(10)
امام على (علیه السلام):
الصدق عز والجهل ذل ؛(519)
راستى عزت است و نادانى ذلت .
53 - غیرت
(1)
امام صادق (علیه السلام):
ان الله غیور و یحب کل غیور و لغیرته حرم الفواحش ظاهرها و باطنها؛(520)
خداوند با غیرت است و مردان غیور را دوست دارد و از همین رو، زشتى ها را چه آشکار و چه پنهان حرام کرده است .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الغیرة من الایمان والمیذأ من النفاق ؛(521)
غیرت از ایمان است و بى بندوبارى از نفاق .
(3)
امام على (علیه السلام):
... ایاک والتغایر فى غیر موضع غیرة فان ذلک یدعو الصحیحة الى السقم والبریئة الى الریب ...؛(522)
از غیرت نابجا بپرهیزید زیرا این کار، زن درستکار را به انحراف و زن پاکدامن را به تردید مى کشاند.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان الله تعالى لیبغض الرجل یدخل علیه فى بیته فلایقاتل ؛(523)
خداى متعال ، بى گمان نفرت دارد از مردى که به زور وارد خانه اش شوند و او نجنگد.
(5)
امام على (علیه السلام):
عفته (الرجل ) على قدر غیرته ؛(524)
پاکدامنى مرد به اندازه غیرت اوست .
(6)
امام على (علیه السلام):
غیرة المومن بالله سبحانه ؛(525)
غیرت مومن به خاطر خداوند سبحان است .
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
کان ابراهیم أبى غیورا وأنا أغیر منه وأرغم الله أنف من لایغار من المومنین ؛(526)
پدرم ابراهیم با غیرت بود و من با غیرت تر از اویم . خدابینى مومنى را که غیرت ندارد، به خاک مى مالد.
(8)
امام على (علیه السلام):
على قدر الحمیة تکون الغیرة ؛(527)
غیرت به اندازه تعصب و ننگ داشتن بستگى دارد.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ألا وان الله حرم الحرام وحد الحدود و ما أحد أغیر من الله ومن غیرته حرم الفواحش ؛(528)
بدانید که خدا حرام را ممنوع فرموده و حدود آن را مشخص کرده است و احدى غیرتمندتر از خدا نیست و از غیرت اوست که زشتى ها را حرام فرموده است .
(10)
امام على (علیه السلام):
ألم یبلغنى عن نسائکم أنهن یزاحمن العلوج الاسواق ألا تغارون ؟ من لم یغر فلا خیر فیه ؛(529)
به من خبر رسیده که زنانتان در بازار تنه شان به تنه مردان بى ایمان و لاابالى مى خورد آیا غیرت ندارید؟! کسى که غیرت ندارد خیرى در او نیست .
54 - همت
(1)
امام على (علیه السلام):
الشرف بالهمم العالیة لا بالرمم البالیة ؛(530)
شرافت به همت هاى بلند است نه به استخوان هاى پوسیده .
(2)
امام على (علیه السلام):
الفعل الجمیل ینبى عن علو الهمة ؛(531)
کردار زیبا از بلندى همت خبر مى دهد.
(3)
امام على (علیه السلام):
الطاعة همة الاکیاس ، المعصیة همة الارجاس ؛(532)
فرمانبرى از خداوند همت زیرکانه است . نافرمانى از خدا همت پلیدانه است .
(4)
امام على (علیه السلام):
أشرف الهمم رعایة الذمام ؛(533)
شریف ترین همت ها نگهدارى حق و حرمت ها و رعایت عهد و پیمان هاست .
(5)
امام على (علیه السلام):
الکف عما فى أیدى الناس عفة و کبر همة ؛(534)
طمع نداشتن به آنچه در نزد مردم است ، (نشان ) عزت نفس و بلند همتى است .
(6)
امام على (علیه السلام):
من شرف الهمة لزوم القناعة ؛(535)
پایبندى به قناعت ، از والایى همت است .
(7)
امام على (علیه السلام):
اقصر همتک على ما یلزمک و لا تخض فیما لا یعنیک ؛(536)
همت خود را صرف چیزهایى کن که به آن نیاز دارى و آنچه را به کار تو نمى آید پى گیرى مکن .
(8)
امام على (علیه السلام):
نعوذ بالله من المطامع الدنیة والهمم الغیر المرضیة ؛(537)
به خدا پناه مى برم از مطامع پست و همت ها و خواسته هاى ناپسند.
(9)
امام على (علیه السلام):
ان سمت همتک لاصلاح الناس فابدأ بنفسک ، فان تعاطیک صلاح غیرک و أنت فاسد أکبر العیب ؛(538)
اگر همت والاى اصلاح مردم را در سردارى ، از خودت آغاز کن ، زیرا پرداختن تو به اصلاح دیگران ، در حالى که خود فاسد باشى بزرگترین عیب است .
(10)
امام على (علیه السلام):
ما أبعد الخیر ممن همته بطنه وفرجه ؛(539)
چه دور است خیر و خوبى از کسى که هم و غمش شمک و شرمگاه اوست .
55 - روانشناسى
(1)
امام على (علیه السلام):
الناس کالشجر شرابه واحد وثمره مختلف ؛(540)
مردم همانند درختانند که آبشان یکى است و میوه هایشان گوناگون .
(2)
امام على (علیه السلام):
الناس الى أشکالهم أمیل ؛(541)
مردم به همانند خود، بیشتر تمایل دارند.
(3)
امام صادق (علیه السلام):
النوم راحة للجسد والنطق راحة للروح و السکوت راحة للعقل ؛(542)
خواب ، آرام بخش جسم است ، سخن گفتن آسایش روح است و سکوت ، سبب راحتى عقل است .
(4)
امام على (علیه السلام):
ان للقلوب شهوة و کراهة واقبالا وادبار فاتوها من اقبالها وشهوتا، فان القلب اذا اکره عمى ؛(543)
دلها را حالت خواستن و ناخواستن و روى آوردن و پشت کردن است . از راه خواسته ها و تمایلات سراغ قلبها بروید، چرا که اگر دل را به کار مجبور نکنید کور مى شود.
(5)
امام على (علیه السلام):
من لم یحسن ظنه استوحش من کل أحد؛(544)
آن کس که گمان خود را نیکو نسازد (و بدبین باشد) از هر کسى وحشت مى کند.
(6)
امام على (علیه السلام):
الناس أعدأ ماجهلوا؛(545)
مردم ، با آنچه نمى دانند دشمن اند.
(7)
امام على (علیه السلام):
خوافى الاخلاق تکشفها المعاشرة ؛(546)
خصلت ها و اخلاق پنهان را، معاشرت آشکار مى سازد.
(8)
امام صادق (علیه السلام):
رجلا یسأل ابا عبد الله (علیه السلام) فقال: الرجل یقول أودک ، فکیف أعلم أنه یودنى ؟ فقال: امتحن قلبک ، فان کنت توده فانه یودک ؛(547)
شخصى از امام صادق (علیه السلام) پرسید: گاهى به من گفته مى شود: دوستت دارم . از کجا بدانم که (راست مى گوید و) دوستم دارد؟ حضرت فرمودند: قلب خودت را بیازماى ، پس اگر تو او را دوست دارى ، بدان که او نیز تو را دوست دارد.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
بموت النفس تکون حیاة القلب و بحیاة القلب البلوغ الى الاستقامة ؛(548)
زیر پا گذاشتن هوا و هوس ، دل را زنده مى کند و زنده دلى ، سبب استقامت است .
(10)
امام صادق (علیه السلام):
من سأ خلقه عذب نفسه ؛(549)
هر کس بد اخلاق باشد، خودش را شکنجه و آزار مى دهد.
56 - زبان
(1)
امام على (علیه السلام):
ان فى الانسان عشر خصال یظهرها لسانه: شاهد یخبر عن الضمیر و حاکم یفصل بین الخطاب وناطق یردبه الجواب وشافع یدرک به الحاجة وواصف یعرف به الاشیأ و أمیر یأمر بالحسن وواعظ ینهى عن القبیح ومعز تسکن به الاحزان و حاضر تجلى به الضغائن ومونق تلتذ به الاسماع ؛(550)
در انسان ده خصلت وجود دارد که زبان او آنها را آشکار مى سازد، زبان گواهى است که از درون خبر مى دهد. گویایى است که بوسیله آن به پرسش ها پاسخ داده مى شود. واسطه اى است که با آن مشکل برطرف مى شود. وصف کننده اى است که با آن اشیأ شناخته مى شود. فرماندهى است که به نیکى فرمان مى دهد. اندرزگویى است که از زشتى باز مى دارد. تسلیت دهنده اى است که غمها به آن تسکین مى یابد. حاضرى است که به وسیله آن کینه ها برطرف مى شود و دلربایى است که گوشها بوسیله آن لذت مى برند.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من کان یومن بالله والیوم الاخر فلیقل خیرا أو لیسکت ؛(551)
هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید سخن خیر بگوید یا سکوت نماید.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
جمال الرجل فصاحة لسانه ؛(552)
زیبایى مرد به شیوایى زبان اوست .
(4)
امام باقر (علیه السلام):
ان هذا اللسان مفتاح کل خیر وشر فینبغى للمومن أن یختم على لسانه کما یختم على ذهبه وفضته ؛(553)
براستى که این زبان کلید همه خوبیها و بدیهاست پس سزاوار است که مومن بر زبان خود مهر زند، همان گونه که بر (کیسه ) طلا و نقره خود مهر مى زند.
(5)
امام على (علیه السلام):
ما أضمر أحد شیئا الا ظهر فى فلتات لسانه وصفحات وجهه ؛(554)
هیچ کس چیزى را در دل پنهان نداشت ، جز این که در لغزش هاى زبان و خطوط چهره او آشکار شد.
(6)
امام سجاد (علیه السلام):
حق اللسان اکرامه عن الخنى وتعویده الخیر وترک الفضول التى لا فائدة لها والبر بالناس و حسن القول فیهم ؛(555)
حق زبان ، دور داشتن آن از زشت گویى ، عادت دادنش به خیر و خوبى ، ترک گفتار بى فایده و نیکى به مردم و خوشگویى درباره آنان است .
(7)
امام على (علیه السلام):
اللسان سبع ان خلى عنه عقر؛(556)
زبان ، درنده اى است که اگر رها شود، گاز مى گیرد.
(8)
امام صادق (علیه السلام):
اذا أراد الله بعبد خزیا أجرى فضیحته على لسانه ؛(557)
هر گاه خداوند بخواهد بنده اى را رسوا کند، از طریق زبانش او را رسوا مى کند.
(9)
امام سجاد (علیه السلام):
ان لسان ابن آدم یشرف کل یوم على جوارحه فیقول: کیف أصبحتم ؟ فیقولون: بخیر ان ترکتنا! ویقولون: الله الله فینا! ویناشدونه ویقولون: انما نثاب بک ونعاقب بک ؛(558)
زبان آدمیزاد، هر روز به اعضاى او نزدیک مى شود و مى گوید: چگونه اید؟ آنها مى گویند: اگر تو ما را به خودمان واگذارى ، خوب هستیم و مى گویند: از خدا بترس و کارى به ما نداشته باش: و او را سوگند مى دهند و مى گویند: ما فقط به واسطه تو پاداش مى یابیم و به واسطه تو، مجازات مى شویم .
(10)
امام على (علیه السلام):
احبس لسانک قبل أن یطیل حبسک ویردى نفسک فلا شى ء أولى بطول سجن من لسان یعدل عن الصواب و یتسرع الى الجواب ؛(559)
پیش از آنکه زبانت تو را به زندان طولانى و هلاکت در افکند، او را زندانى کن ، زیرا هیچ چیز به اندازه زبانى که از جاده ثواب منحرف مى شود و به جواب دادن مى شتابد، سزاوار زندانى شدن دراز مدت نیست .
57 - غیبت
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أتدرون ما الغیبة ؟ قالوا: الله و رسوله أعلم ، قال: ذکرک أخاک بما یکره قیل: أرأیت ان کان فى أخى ما أقول ؟ قال: ان کان فیه ما تقول فقد اغتبته وان لم یکن فیه ما تقول فقد بهته ؛(560)
آیا مى دانید غیبت چیست ؟ عرض کردند: خدا و پیامبر او بهتر مى داند فرمودند: این که از برادرت چیزى بگویى که دوست ندارد. عرض شد: اگر آنچه مى گویم در برادرم بود چه ؟ فرمودند: اگر آنچه مى گویى در او باشد، غیبتش کرده اى و اگر آنچه مى گویى در او نباشد، به او تهمت زنده اى .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من اغتاب مسلما أو مسلمة لم یقبل الله صلاته ولاصیامه أربعین یوما ولیلة الا أن یغفر له صاحبه ؛(561)
هر کس از مرد یا زن مسلمانى غیبت کند، خداوند تا چهل شبانه روز نماز و روزه او را نپذیرد مگر این که غیبت شونده او را ببخشد.
(3)
امام صادق (علیه السلام):
الغیبة أن تقول فى أخیک ما ستره الله علیه وأما الامر الظاهر فیه مثل الحدة والعجلة فلا؛(562)
غیبت آن است که درباره برادرت چیزى بگویى که خداوند آن را پوشیده نگه داشته است ، اما (گفتن ) خصلتهاى آشکارى چون تندخویى و شتابزدگى غیبت نیست .
(4)
امام صادق (علیه السلام):
اذا جاهر الفاسق بفسقه فلا حرمة له و لا غیبة ؛(563)
هر گاه شخص فاسق و گنهکار آشکارا گناه کند، نه حرمتى دارد و نه غیبتى .
(5)
امام على (علیه السلام):
السامع للغیبة کالمغتاب ؛(564)
شنونده غیبت ، مانند غیبت کننده است .
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
کفارة الاغتیاب أن تستغفر لمن اغتبته ؛(565)
کفاره غیبت این است که براى شخصى که از او غیبت کرده اى آمرزش ‍ بطلبى .
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اذا وقع فى الرجل و أنت فى ملا، فکن للرجل ناصرا وللقوم زاجرا وقم عنهم ؛(566)
اگر در میان جمعى بودى و از کسى غیبت شد، او را یارى کن و آن جمع را از غیبت کردن بازدار و از میانشان برخیز و برو.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الغیبة اسرع فى دین الرجل المسلم من الاکلة فى جوفه ؛(567)
غیبت کردن در (نابودى ) دین مسلمان موثرتر از خوره در درون اوست .
(9)
امام باقر (علیه السلام):
من اغتیب عنده أخوه المومن فنصره وأعانه نصره الله فى الدنیا والاخرة و من اغتیب عنده أخوه المومن فلم ینصر (و لم یعنه ) ولم یدفع عنه وهو یقدر على نصرته وعونه الاخفضه الله فى الدنیا و الاخرة ؛(568)
کسى که در حضور او از برادر مومنش غیبت شود و او به یاریش برخیزد، خداوند در دنیا و آخرت او را یارى دهد و کسى که در حضور او از برادر مومنش غیبت شود و او - با آن که مى تواند یاریش کند - به یارى او برنخیزد و از وى دفاع نکند، خداوند او را در دنیا و آخرت پست گرداند.
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یوتى بأحد یوم القیامة یوقف بین یدى الله ویدفع الیه کتابه فلایرى حسناته فیقول: الهى ، لیس هذا کتابى فانى لاأرى فیها طاعتى ؟! فیقال له: ان ربک لایضل ولاینسى ذهب عملک باغتیاب الناس ثم یوتى بآخر ویدفع الیه کتابه فیرى فیه طاعات کثیرة فیقول: الهى ما هذا کتابى فانى ما عملت هذه الطاعات فیقال: لان فلانا اغتابک فدفعت حسناته الیک ؛(569)
روز قیامت فردى را مى آوردند و در پیشگاه خداوند نگه مى دارند و کارنامه اش را به او مى دهند، اما حسنات خود را در آن نمى بیند، عرض ‍ مى کند: الهى ! این کارنامه من نیست ! زیرا من در آن طاعات خود را نمى بینم به او گفته مى شود: پروردگار تو نه خطا مى کند و نه فراموش . عمل تو به سبب غیبت کردن از مردم بر باد رفت . سپس مرد دیگرى را مى آورند و کارنامه اش را به او مى دهند. در آن طاعت بسیارى را مشاهده مى کند. عرض مى کند: الهى ! این کارنامه من نیست ! زیرا من این طاعات را به جا نیاورده ام ! گفته مى شود: فلانى از تو غیبت کرد و من حسنات او را به تو دادم .
58 - سلام
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان أولى الناس بالله و برسوله من بدا بالسلام ؛(570)
نزدیکترین مردم به خدا و رسول او کسى است که آغازگر سلام باشد.
(2)
امام على (علیه السلام):
السلام سبعون حسنة تسعة وستون للمبتدى وواحدة للراد؛(571)
سلام هفتاد ثواب دارد که شصت و نه تاى آن براى سلام کننده است و یکى براى جواب دهنده .
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یسلم الصغیر على الکبیر، ویسلم الواحد على الاثنین ، ویسلم القلیل على الکثیر، ویسلم الراکب على الماشى ، ویسلم المار على القائم ، ویسلم القائم على القاعد؛(572)
کوچک به بزرگ سلام کند و یک نفر به دو نفر و عده کمتر به عده بیشتر و سواره به پیاده و رهگذر به ایستاده و ایستاده به نشسته .
(4)
امام صادق (علیه السلام):
اسلام قبل الکلام ؛(573)
نخست سلام ، سپس کلام .
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
البادى بالسلام برى ء من الکبر؛(574)
سلام کننده ، از تکبر به دور است .
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
خمس لا ادعهن حتى الممات ... والتسلیم على الصبیان لتکون سنة من بعدى ؛(575)
پنچ چیز است که تا زنده ام رهایش نمى کنم ... و سلام کردن به کودکان تا بعد از من سنت شود.
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أفش السلام یکثر خیر بیتک ؛(576)
سلام را رواج ده تا خیر و برکت خانه ات زیاد شود.
(8)
امام باقر (علیه السلام):
ان الله یحب اطعام الطعام وافشأ السلام ؛(577)
خداوند غذا دادن و به همه سلام کردن را دوست دارد.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان من موجبات المغفرة بذل السلام وحسن الکلام ؛(578)
یکى از موجبات مغفرت ، سلام کردن و سخن نیکو گفتن است .
(10)
امام باقر (علیه السلام):
فى قول الله عزوجل: (فاذا دخلتم بیوتا فسلموا على أنفسکم ) هو تسلیم الرجل على اهل البیت حین یدخل ، ثم یردون علیه ، فهو سلامکم على أنفسکم ؛(579)
درباره آیه ((هر گاه وارد خانه هایى شدید به خودتان سلام کنید)) فرمود: منظور سلام کردن مرد به اهل خانه است در هنگام وارد شدن به آن و جواب دادن اهل خانه به او. پس ، این سلام شماست به خود شما.
59 - شوخى
(1)
امام باقر (علیه السلام):
ان الله عزوجل یحب المداعب فى الجماعة بلا رفث ؛(580)
خداوند عزوجل دوست دارد کسى را که در میان جمع شوخى کند به شرط آن که ناسزا نگوید.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
انى أمزح و لا أقول الا حقا؛(581)
من شوخى مى کنم ، اما جز حق نمى گویم .
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
المومن دعب لعب والمنافق قطب غضب ؛(582)
مومن شوخ و شنگ است و منافق اخمو و عصبانى .
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أتت امرأة عجوز الى النبى (صلى الله علیه و آله و سلم) فقال لاتدخل الجنة عجوز، فبکت ، فقال: انک لست یومئذ بعجوز، قال الله تعالى: (انا أنشأناهن انشأ فجعلناهن أبکارا)؛(583)
پیر زنى نزد پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) آمد. حضرت به او فرمودند: پیر به بهشت نمى رود. پیرزن گریست . حضرت فرمودند: تو در آن روز پیر نخواهى بود. خداى متعال مى فرماید: ((ما آنان را آفرینش ‍ نوینى بخشیدیم و همه را دوشیزه قرار دادیم )).
(5)
امام کاظم (علیه السلام):
ان رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم) کان یأتیه الاعرابى فیهدى له الهدیة ، ثم یقول مکانه: أعطینا ثمن هدیتنا فیضحک رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم) و کان اذا اغتم یقول: ما فعل الاعرابى ؟! لیته أتانا؛(584)
بادیه نشینى بود که نزد رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) مى آمد و براى آن حضرت هدیه مى آورد و همان جا مى گفت: پول هدیه ما را بده و رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) مى خندیدند. آن حضرت هر گاه اندوهگین مى شدند، مى فرمودند، آن بادیه نشین چه شد؟ کاش نزد ما مى آمد.
(6)
امام على (علیه السلام):
کثر المزاح تذهب البهأ وتوجب الشحنأ؛(585)
شوخى زیاد، ارج و احترام را مى برد و موجب دشمنى مى شود.
(7)
امام على (علیه السلام):
من کثر مزاحه استجهل ؛(586)
هر کس زیاد شوخى کند، نادان شمرده مى شود.
(8)
امام على (علیه السلام):
رب هزل عاد جدا؛(587)
چه بسا شوخى اى که جدى مى شود.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لا یبلغ العبد صریح الایمان حتى یدع المزاح والکذب ویدع المرأ وان کان محقا؛(588)
بنده به ایمان ناب نرسد، مگر آن که شوخى و دروغ را ترک گوید و مجادله (بگومگو) را رها کند، هر چند حق با او باشد.
(10)
امام صادق (علیه السلام):
اذا أحببت رجلا فلا تمازحه ولاتماره ؛(589)
هر گاه کسى را دوست داشتى ، با او نه شوخى کن نه مجادله .
60 - حلال
(1)
فى الحدیث القدسى :
یا أحمد ان العبادة عشرة أجرأ: تسعة منها طلب الحلال فاذا طیبت مطعمک ومشربک فأنت فى حفظى و کنفى ؛(590)
در حدیث قدسى آمده است که خداوند مى فرماید: اى احمد همانا عبادت ده جزء است که نه جزء آن طلب روزى حلال است ، پس چون خوراکى و نوشیدنى خود را پاک کردى در پناه و حمایت من هستى .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
طلب الحلال واجب على کل مسلم ؛(591)
کسب در آمد حلال ، بر هر مسلمانى واجب است .
(3)
امام على (علیه السلام):
ان العبد لیحرم نفسه الرزق الحلال بترک الصبر، و لا یزاد على ما قدر له ؛(592)
بنده به سبب بى صبرى ، خودش را از روزى حلال محروم مى کند و بیشتر از روزى مقدر هم نصیبش نمى شود.
(4)
امام صادق (علیه السلام):
الفضل بن أبى قرة: دخلنا على أبى عبدالله (علیه السلام) وهو یعمل فى حائط له فقلنا: جعلنا الله فداک: دعنا نعمل لک أو تعمله الغلمان ، قال: لادعونى فانى أشتهى أن یرانى الله عزوجل أعمل بیدى وأطلب الحلال فى أذى نفسى ؛(593)

فضل بن ابى قره: خدمت امام صادق (علیه السلام) که در باغش مشغول کار بود رسیدم و عرض کردم: خدا ما را فداى شما کند، اجازه بدهید ما برایتان کار کنیم یا غلامان این کار را انجام دهند. حضرت فرمودند: نه ، مرا به حال خود بگذارید، زیرا دوست دارم خداوند عزوجل مرا در حال کار کردن و زحمت کشیدن براى کسب روزى حلال ببیند.

 

(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
حق الولد على والده ... أن لایرزقه الا طیبا؛(594)
حق فرزند بر پدرش این است که ... جز از راه حلال ، روزى او را تامین نکند.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یا على من أکل صفادینه ، ورق قلبه ، ودمعت عیناه من خشیة الله تعالى ولم یکن لدعوته حجاب ؛(595)
اى على هر کس حلال بخورد، دینش صفا مى یابد، رقت قلب پیدا مى کند، چشمانش از ترس خداوند متعال پر اشک مى شود و براى (استجابت ) دعایش مانعى نمى باشد.
(7)
امام صادق (علیه السلام):
الغلام ... یتعلم الحلال و الحرام سبع سنین ؛(596)
فرزند... را در هفت سال سوم (از چهارده سالگى به بعد) حلال و حرام یاد دهید.
(8)
امام باقر (علیه السلام):
والله لحدیث تصیبه من صادق فى حلال و حرام خیر لک مما طلعت علیه الشمس حتى تغرب ؛(597)
به خدا قسم اگر از شخصى راستگو حدیثى درباره حلال و حرام بشنوى ؛ از آنچه که آفتاب براى آن طلوع و غروب مى کند براى تو بهتر است .
(9)
امام صادق (علیه السلام):
لا خیر فى من لا یحب جمع المال من حلال فیکف به وجهه ویقضى به دینه ؛(598)
خیرى در آن کس نیست که دوست ندارد از راه حلال مالى بدست آورد که آبرویش را حفظ و قرضش را با آن ادا نماید.
(10)
امام على (علیه السلام):
من یکتسب مالا من غیر حله یصرفه فى غیر حقه ؛(599)
هر کس مالى را از راه غیر حلال بدست آورد، آن را در راه غیر حق مصرف خواهد نمود.
61 - حرام
(1)
امام على (علیه السلام):
ما نهى الله سبحانه عن شى ء الا وأغنى عنه ؛(600)
خداى سبحان انسان را از هیچ چیزى نهى نفرموده جز آن که او را از آن بى نیاز کرده است .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أعرض عن محرم أبد الله به عبادة تسره ؛(601)
هر کس از حرام دورى کند، خداوند به جاى آن عبادتى که او را شاد کند نصیبش مى گرداند.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
العبادة مع أکل الحرام کالبنأ على الرمل - وقیل: على المأ؛(602)
عبادت با خوردن حرام همانند ساختن بنایى است بر روى شن ((و به قولى: بر روى آب )).
(4)
امام صادق (علیه السلام):
کسب الحرام یبین فى الذریة ؛(603)
در آمد حرام (اثرش ) در فرزندان آشکار مى شود.
(5)
امام سجاد (علیه السلام):
و أما حق یدک فأن لا تبسطها الى ما لایحل لک فتنال بما تبسطها الیه من الله العقوبة فى الاجل ومن الناس بلسان الائمة فى العاجل ...؛(604)
حق دست این است که آن را به حرام نگشایى که آن مایه کیفر خدا در قیامت و سرزنش مردم در دنیاست ...
(6)
ابوالحسن (علیه السلام) (امام کاظم (علیه السلام)):
یا داود ان الحرام لاینمى وان نمى لایبارک له فیه وما أنفقه لم یوجر علیه وما خلفه کان زاده الى الناز؛(605)
اى داود! مال حرام رشد نمى کند و اگر هم رشد کند براى صاحبش برکت ندارد و اگر از آن چیزى انفاق کند پاداشى نخواهد دید و آنچه پس از خود بر جاى گزارد، ره توشه او به سوى دوزخ است .
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أصاب مالا من مهاوش اذهبه الله فى نهابر؛(606)
هر کس مالى از حرام بدست آورد، خداوند در حوادث سخت آن را از بین مى برد.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من کسب مالا من غیر حله أفقره الله ؛(607)
هر کس از حرام مالى به دست آورد، خداوند به فقر مبتلایش خواهد نمود.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أکل الحلال أربعین یوما نور الله قلبه . وقال ان لله ملکا ینادى على بیت المقدس کل لیلة من أکل حراما لم یقبل الله منه صرفا و لا عدلا والصرف النافلة والعدل الفریضة ؛(608)
هر کس چهل روز حلال بخورد، خداوند قلبش را نورانى فرماید. و فرمودند: خداى را فرشته اى است در بیت المقدس که هر شب ندا مى دهد هر کس حرام خورد خداوند کار مستحب و واجبى را از او قبول نمى کند.
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لایقدر رجل على حرام ثم یدعه لیس به الا مخافة الله الا أبد له الله فى عاجل الدنیا قبل الاخرة ما هو خیر له من ذلک ؛(609)
هر کس بتواند کار حرامى انجام دهد و آن را فقط از ترس خدا فرو گزارد، خداوند در همین دنیا، پیش از آخرت بهتر از آن را به او عوض ‍ مى دهد.
62 - روزى
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
خیر الرزق مایکفى ؛(610)
بهترین روزى آن است که انسان را کفایت کند.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أکل من کد یده حلالا فتح له أبواب الجنة یدخل من أیها شأ؛(611)
هر کس از دسترنج حلال خود روزى خورد، درهاى بهشت به روى او گشوده مى شود تا از هر کدام که بخواهد وارد شود.
(3)
امام على (علیه السلام):
اعلموا أن وان ضعفت حیلته ، و وهنت مکیدته أنه لن ینقص مما قدر الله له ، و ان قوى فى شدة الحیلة و قوة المکیدة أنه لن یزاد على ما قدر الله له ؛(612)
بدانید که آنچه خداوند براى بنده مقدر کرده است ، بى کم و کاست به او مى رسد هر چند در چاره اندیشى و پیدا کردن راه هاى کسب روزى ناتوان باشد و نیز بیش از آنچه خداوند برایش مقدر کرده به او نرسد، هر چند بسیار زرنگ و چاره اندیش باشد.
(4)
امام باقر (علیه السلام):
لیس من نفس الا وقد فرض الله لها رزقها حلالا یأتیها فى عافیة ، وعرض لها بالحرام من وجه آخر، فان هى تناولت من الحرام شیئا قاصها به من الحلال الذى فرض الله لها، وعند الله سواهما فضل کبیر؛(613)
خداوند براى هر کس روزى حلالى مقرر داشته که به سلامت به او خواهد رسید. از سوى دیگر روزى حرام نیز روزى او قرار داده است که اگر انسان روزى خود را از آن حرام به دست آورد خداوند در عوض روزى حلالى را که براى او مقدر کرده است از او باز خواهد داشت و غیر از این دو روزى (حلال و حرام ) روزى هاى فراوان دیگرى نیز نزد خداوند هست .
(5)
امام باقر (علیه السلام):
اللهم ارزقنى رزقا حلالا یکفینى ولاترزقنى رزقا یطغینى و لا تبتلینى بفقر أشقى به مضیقأ على ...؛(614)
خدایا روزى کن مرا رزق حلالى که کفایتم کند و روزى مکن آن رزقى که به سرکشى ام کشاند و مرا به فقرى گرفتار نساز که در تنگنایم قرار دهد وبدبخت شوم .
(6)
امام حسن (علیه السلام):
فان الرزق مقسوم واستعمال الحرص استعمال الماثم ؛(615)
روزى قسمت شده است و حرص زدن سبب مبتلا شدن به گناهان مى شود.
(7)
امام على (علیه السلام):
اذا ألطأت الارزاق علیک فاستغفر الله یوسع علیک فیها؛(616)
هر گاه در روزى تو تأخیر و تنگى پدید آمد، آمرزش بخواه تا روزى را بر تو فراخ گرداند.
(8)
امام صادق (علیه السلام):
فى قوله تعالى (ویرزقه من حیث لا یحتسب ) أى یبارک فیما آتاه ؛(617)
درباره آیه ((و او را از جایى که گمانش را نمى برد روزى مى دهد)) فرمود: یعنى به آنچه که عطایش فرموده است برکت و فزونى مى بخشد.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من رضى بما رزقه الله قرت عینه ؛(618)
هر کس به آنچه خداوند روزى اش کرده راضى باشد، خوش و خرم بماند.
(10)
امام باقر (علیه السلام):
ان العبد لیذنب الذنب فیزوى عنه الرزق ؛(619)
بنده گناه مى کند و به سبب آن روزى از او گرفته مى شود.
63 - افزایش روزى
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أحب أن یمد له فى عمره وأن یزاد فى رزقه فلیبر والدیه ولیصل رحمة ؛(620)
هر کس دوست دارد که عمرش طولانى و روزیش زیاد شود به پدر و مادر خود نیکى کند و صله رحم نماید.
(2)
امام صادق (علیه السلام):
من حسن بره فى أهل بیته زید فى رزقه ؛(621)
هر کس به شایستگى در حق خانواده اش نیکى کند، روزیش زیاد مى شود.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اربع تزید الرزق: حسن الخلق وحسن الجوار و کف الاذى وقلة الضجر؛(622)
چهار چیز روزى را زیاد مى کند: خوش اخلاقى ، خوشرفتارى با همسایه ، اذیت نکردن و کم بى تابى کردن .
(4)
امام صادق (علیه السلام):
من حسنت نیته زید فى رزقه ؛(623)
نیت خوب داشتن روزى را زیاد مى کند.
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
استنزلوا الرزق بالصدقة والبکور مبارک یزید فى جمیع النعم خصوصا فى الرزق ... وطیب الکلام یزید فى الرزق ؛(624)
با صدقه دادن روزى را فرود آورید، سحر خیزى برکت آور است و همه نعمت ها، مخصوصا روزى را زیاد مى کند و خوش زبانى (هم ) روزى را زیاد مى کند.
(6)
امام على (علیه السلام):
مواساة الاخ فى الله عزوجل یزید فى الرزق والبکور فى طلب الرزق یزید فى الرزق والاستغفار یزید فى الرزق واستعمال الامانة یزید فى الرزق وقول الحق یزید فى الرزق ؛(625)
همدردى و یارى نمودن برادر (دینى ) روزى را زیاد مى کند، سحر خیزى در طلب روزى ، استغفار، امانت دارى ، و حق گویى روزى را زیاد مى کند.
(7)
امام صادق (علیه السلام):
البر یزید فى الرزق ؛(626)
نیکوکارى روزى را زیاد مى کند.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لما قیل له: احب أن یوسع على فى الرزق ؟ -: دم على الطهارة یوسع علیک فى الرزق ؛(627)
به رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) عرض شد: دوست دارم روزیم زیاد شود، فرمودند پیوسته با وضو باش .
(9)
امام على (علیه السلام):
العسر یفسد الاخلاق ، التسهل یدر الارزاق ؛(628)
سختگیرى ، اخلاق را تباه مى کند، آسان گیرى روزى ها را سرازیر مى کند.
(10)
امام على (علیه السلام):
ترک الحرص یزید فى الرزق وشکر المنعم یزید فى الرزق واحتناب الیمین الکاذبة یزید فى الرزق ؛(629)
حرص نورزیدن روزى را زیاد مى کند، شکر نعمت و دورى نمودن از قسم دروغ روزى را زیاد مى کند.
64 - قرض
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
دخلت الجنة فرأیت على بابها: الصدقة بعشرة والقرض بثمانیة عشر فقلت یا جبرئیل کیف صارت الصدقة بعشرة والقرض بثمانیة عشر؟ قال: لان الصدقة تقع على ید الغنى والفقیر والقرض لایقع الا فى ید من یحتاج الیه ؛(630)
وارد بهشت شدم ، دیدم بر در آن نوشته است (ثواب ) صدقه ده برابر است و قرض هجده برابر. گفتم: اى جبرئیل چرا صدقه ده برابر و هجده قرض ‍ برابر است ؟ گفت: زیرا صدقه به دست نیازمند و بى نیاز مى رسد اما قرض ‍ جز به دست کسى که به آن نیاز دارد، نمى رسد.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أخذ أموال الناس یرید أدأها أدى الله عنه و من أخذها یرید اتلافها اتلفه الله ؛(631)
هر کس اموال مردم را بگیرد و قصد پرداخت آن را داشته باشد خداوند آن را بپردازد (او را یارى مى کند) و هر کس اموال مردم را بگیرد و قصد تلف کردن داشته باشد خداوند آن را تلف کند.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان الله تعالى مع الدائن حتى یقضى دینه مالم یکن دینهه فیما یکره الله ؛(632)
خداوند یار قرض دار است تا قرض خود را بپردازد به شرط آن که قرض ‍ وى بر خلاف رضاى خدا نباشد.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أقرض ملهوفا فأحسن طلبته استأنف العمل وأعطاه الله بکل درهم ألف قنطار من الجنة ؛(633)
هر کس به گرفتار و درمانده اى قرض بدهد و در پس گرفتن آن خوشرفتارى کند (گناهانش پاک مى شود) اعمالش را دوباره شروع مى کند و خداوند در برابر هر درهم ، هزار قنطار (ثروتى فراوان ) در بهشت به او عطا کند.
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من احتاج الیه أخوه المسلم فى قرض و هو یقدر علیه فلم یفعل حرم الله علیه ریح الجنة ؛(634)
کسى که برادر مسلمانش در قرضى به او نیاز پیدا کند و او بتواند قرض ‍ بدهد و چنین نکند، خداوند بوى بهشت را بر او حرام مى کند.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
کما لایحل لغریمک أن یمطلک وهو موسر فکذلک لایحل لک أن تعسره اذا علمت أنه معسر؛(635)
همانطور که براى آن کسى که از تو قرض گرفته جایز نیست که ادأ آن را به تاخیر بیندازد، پس براى تو هم جایز نخواهد بود که با این که مى دانى او تنگدست است از او مطالبه کنى .
(7)
امام رضا (علیه السلام):
اعلم أن من استدان دینا ونوى قضأه ، فهو فى أمان الله حتى یقضیه ، فان لم ینو قضأه فهو سارق ؛(636)
کسى که قرض بگیرد در صورتى که تصمیم داشته باشد آن را پس دهد در امان خداست تا آن را ادأ کند ولى اگر تصمیم نداشته باشد آن را به صاحبش برگرداند، دزد محسوب مى شود.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أراد تستجاب دعوته وأن تکشف کربته فلیفرج عن معسر؛(637)
هر کس مى خواهد دعایش مستجاب و اندوهش برطرف شود، به تنگدست مهلت دهد.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أقل من الدین تعش حرا؛(638)
قرض کمتر گیر تا آزاد باشى .
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
حوسب رجل ممن کان قبلکم فلم یوجد له من الخیر شى ء الا أنه کان رجلا موسرا و کان یخالط الناس و کان یامر غلمانه أن یتجاوزوا عن المعسر فقال الله عزوجل لملائکته نحن أحق بذلک منه تجاوزوا عنه ؛(639)
یکى از گذشتگان را به حساب کشیدند و کار نیکى نداشت جز آن که توانگرى بود و با مردم داد و ستد داشت و به غلامان خود مى گفت از مطالبه واماندگان درگذرید خداوند به فرشتگان گفت: ما به گذشت از او سزاوارتریم ، از او در گذرید.
65 - ربا
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان الله عزوجل لعن آکل الربا ومؤ کله و کاتبه وشاهدیه ؛(640)
خداى عزوجل رباخوار و ربا دهنده و نویسنده و شاهد بر آن را لعنت کرده است .
(2)
امام صادق (علیه السلام):
درهم ربا أعظم عند الله من سبعین زنیة بذات محرم فى بیت الله الحرام ؛(641)
یک درهم ربا نزد خداوند سنگین تر است از هفتاد بار زناکردن با محارم در خانه خدا.
(3)
امام باقر (علیه السلام):
انما حرم الله عزوجل الربا لئلا یذهب المعروف ؛(642)
خداى عزوجل ربا را حرام فرمود تا احسان کردن از بین نرود.
(4)
امام صادق (علیه السلام):
آکل الربا لایخرج من الدنیا حتى یتخبطه الشیطان ؛(643)
ربا خوار از دنیا نرود، تا آن که شیطان دیوانه اش کند.
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یا على ... لاتصادق آکل الربا فانه یبارز الله لان الله تعالى قال: (فان لم تفعلوا فأذنوا بحرب من الله ورسوله )؛(644)
اى على: با رباخوار رفاقت نکن ، زیرا او با خداوند به مبارزه برخواسته ، چون خداى متعال مى فرماید: ((اگر دست از رباخوارى برنداشتید پس ‍ به خدا و رسولش اعلان جنگ دهید.
(6)
امام على (علیه السلام):
معاشر الناس ، الفقه ثم المتجر، والله للربا فى هذه الامة أخفى من دبیب النمل على الصفا؛(645)
اى مردم ! ابتدا احکام را یاد بگیرید، سپس تجارت کنید! به خدا قسم که ربا در میان این امت ناپیداتر از حرکت مورچه بر روى تخته سنگ است .
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أتیت لیلة اسرى بى على قوم بطونهم کالبیوت فیها الحیات ترى من خارج بطونهم فقلت: من هولأ یا جبرئیل ؟ قال: هولأ أکلة الربا؛(646)
شبى که به معراج رفتم بر مردمى گذشتم که شکمهایشان چون خانه اى بود و در آنها مارهایى وجود داشت که از بیرون شمکهایشان دیده مى شد. پرسیدم: اى جبرائیل اینها کیستند؟ گفت: اینان رباخوارانند.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أکل الربا ملا الله عزوجل بطنه من نار جهنم بقدر ما أکل ، وان اکتسب منه مالا لا یقبل الله تعالى منه شیئا من عمله ، ولم یزل فى لعنة الله والملائکة ما کان عنده منه قیراط (واحد)؛(647)
هر کس ربا بخورد خداوند عزوجل به اندازه ربایى که خورده شکمش را از آتش دوزخ پر کند و اگر از طریق ربا مالى به دست آورد، خداى تعالى هیچ عمل او را نپذیرد و تا زمانى که قیراطى (کمتر مقدار) از مال ربا نزدش باشد، پیوسته خداوند و فرشتگانش او را نفرین کنند.
(9)
امام صادق (علیه السلام):
انه او کان الربا حلالا لترک الناس التجارات وما یحتاجون الیه فحرم الله الربا لیفر الناس من الحرام الى الحلال و الى التجارات والى البیع والشرأ فیبقى ذلک بینهم فى القرض ؛(648)
براستى ، اگر ربا حلال بود، مردم تجارت و تلاش براى معاش را رها مى کردند. به همین دلیل خداوند ربا را حرام کرد تا مردم از حرام به حلال و تجارت و خرید و فروش رو بیاورند و به یکدیگر قرض ‍ بدهند.
(10)
امام صادق (علیه السلام):
لما سئل عن قول الله عزوجل: (یمحق الله الربا ویربى الصدقات ) وقد أرى من یاکل الربا یربو ماله ؟ -: فأى محق أمحق من درهم ربا یمحق الدین فان تاب منه ذهب ماله وافتقر؛(649)
مردى از امام صادق (علیه السلام) درباره آیه ((خداوند ربا را نابود مى کند و صدقات را افزایش مى دهد)) سئوال کرد و گفت: گاه کسى را مى بینم که ربا مى خورد و با این حال ثروتش زیاد مى شود؟ حضرت فرمودند: کدام نابودى ، نابود کننده تر از یک درهم ربا که دین را نابود مى کند. که اگر توبه هم کند ثروتش از دست مى رود و فقیر مى شود.
66 - صدقه
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
کل معروف صدقة و ما وقى به المرء عرضه کتب له به صدقة ؛(650)
هر کار نیکى صدقه است و هر چیزى که به وسیله آن آبروى کسى حفظ شود براى او صدقه نوشته مى شود.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الصدقة تدفع البلأ وهى أنجح دوأ وتدفع القضأ وقد ابرم ابراما ولایذهب بالادوأ الا الدعاء والصدقة ؛(651)
صدقه بلا را دفع مى کند و موثرترین داروست ، صدقه قضاى حتمى را دفع مى کند و درد بیماریها را چیزى جز دعا و صدقه از بین نبرد.
(3)
امام باقر (علیه السلام):
ان الصدقة لتدفع سبعین بلیة من بلایا الدنیا مع میتة السوء، ان صاحبها لایموت میتة السوء أبدا؛(652)
صدقه ، هفتاد نوع از بلایاى دنیوى و بد مردن را دفع مى کند. صدقه دهنده هرگز دچار بد مردن نمى شود.
(4)
امام صادق (علیه السلام):
ان صدقة اللیل تطفى ء غضب الرب وتمحو الذنب العظیم و تهون الحساب وصدقة النهار تثمر المال وتزید فى العمر؛(653)
صدقه در شب ، خشم پروردگار را فرو مى نشاند و گناه بزرگ را پاک مى کند و حساب (قیامت ) را آسان مى گرداند و صدقه در روز ثروت مى آورد و عمر را زیاد مى کند.
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
خیر الصدقة ما أبقت غنى ؛(654)
بهترین صدقه آن است که بى نیازى آورد.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من مشى بصدقه الى محتاج کان له کأجر صاحبها من غیر أن ینقض من أجره شى ء؛(655)
هر کس صدقه اى را به نیازمندى برساند، اجر آن صدقه را دارد و از اجر صدقه دهنده نیز چیزى کم نمى شود.
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لا صدقة وذورحم محتاج ؛(656)
تا زمانى که خویشاوند نیازمند است ، به کسى دیگر نباید صدقه داد.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لیس المسکین بالطواف ولابالذى تردة التمرة والتمرتان واللقمة واللقمتان ولکن المسکین المتعفف الذى لایسأل الناس شیئا و لا یفطن له فیصدق علیه ؛(657)
مسکین نه آن گداى دوره گرد است و نه آن کسى که یکى دو دانه خرما و یکى دو لقمه نان مى گیرد و مى رود، بلکه مسکین آن نادارى است که مناعت و عزت نفس دارد، به طورى که دست سئوال سوى مردم دراز نمى کند و کسى به تهیدستى او پى نمى برد تا به وى صدقه دهد.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أفضل الصدقه أن تصدق و أنت صحیح شحیح تأمل العیش و تخشى الفقر و لا تمهل حتى اذا بلغت الحلقوم قلت لفلان کذا و لفلان کذا ألا وقد کان لفلان ؛(658)
بهترین صدقه آن است که وقتى سالم هستى و به زندگى امیددارى و از دچار شدن به فقر مى ترسى ، صدقه بدهى و نگذارى وقتى که جانت به لب رسید (و در بستر مرگ افتادى ) بگویى: این مقدار مال فلان باشد و آن مقدار مال بهمان ، چون در آن هنگام مال فلان و بهمان خواهد شد.
(10)
امام صادق (علیه السلام):
کان أبو عبدالله (علیه السلام) اذا أعتم وذهب من اللیل شطره أخذ جرابا فیه خبز ولحم والدراهم فحمله على عنقه ثم ذهب به الى أهل الحاجة من أهل المدینة فقسمه فیهم ولایعرفونه فلما مضى أبو عبدالله علیه السلام فقدوا ذلک فعلموا أنه کان أبا عبدالله (علیه السلام )؛(659)
هوا که تاریک مى شود و پاسى از شب مى گذشت امام صادق (علیه السلام) انبانى پر از نان و گوشت ، و درهم بر مى داشتند و آن را بر دوش ‍ خود مى نهادند و براى نیازمندان مدینه مى بردند و در میانشان تقسیم مى کردند و آنها او را نمى شناختند. وقتى حضرت (علیه السلام) در گذشتند، دیگر از آن کمک ها خبرى نشد. در نتیجه فهمیدند که آن مرد امام صادق (علیه السلام) بوده است .
67 - ورزش
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
المومن القوى خیر وأحب الى الله من المومن الضعیف ؛(660)
مومن نیرومند نزد خداوند بهتر و محبوب تر است از مومن ضعیف .
(2)امام صادق (علیه السلام):
النشرة فى عشرة أشیأ: المشى والرکوب والارتماس فى المأ و...؛(661)
شادابى در ده چیز است: پیاده روى ، سوارى ، آب تنى و...
(3)
امام صادق (علیه السلام):
ان رسول الله سابق بین الخیل وأعطى السوابق من عنده ؛(662)
پیامبر گرامى اسلام در میان سوارکاران اسب ، مسابقه مى گذاشتند و پس از پایان مسابقه ، جوائز خود را از آن جناب مى گرفتند.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
خیر لهو المومن السباحة ؛(663)
بهترین سرگرمى مومن شنا است .
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أحب اللهو الى الله اجرأ الخیل والرمى ؛(664)
بهترین سرگرمى در نزد خدا، اسب دوانى و تیراندازى است .
(6)
امام صادق (علیه السلام):
دخل النبى (صلى الله علیه و آله و سلم) ذات لیلة بیت فاطمة و معه الحسن والحسین علیهما السلام فقال لهما النبى (صلى الله علیه و آله و سلم) قوما فاصطرعا، فقاما لیصطرعا...؛(665)

پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) شبى به خانه فاطمه علیها السلام رفتند و حسن و حسین علیهما السلام با او بودند. پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) به آن دو فرمودند: ((برخیزید و کشتى بگیرید)). آن دو بزرگوار برخاستند و کشتى گرفتند.

 

(7)
امام على (علیه السلام):
من یعمل یزدد قوة من یقصر فى العمل یزدد فترة ؛(666)
هر کس کار کند، قدرتش بیشتر شده ، و هر کس در کار کردن کوتاهى کند ضعیف تر خواهد شد.
(8)
امام صادق (علیه السلام):
ان الملائکة لتنفر عند الرهان وتلعن صاحبه ما خلا الحافر والخف والریش والنصل وقد سابق رسول الله بن زید وأجرى الخیل ؛(667)
فرشتگان از شرط بندى بیزارند و قمار باز را لعن مى کنند، مگر شرط بندى در اسب و شترسوارى و تیر اندازى و شمشیر بازى باشد، هم چنان که پیامبر گرامى (صلى الله علیه و آله و سلم) در اسب سوارى با اسامة بن زید مسابقه دادند.
(9)
امام على (علیه السلام):
قوعلى خدمتک جوارحى و اشدد على العزیمة جوانحى ؛(668)
پروردگارا! اعضأ و اندام مرا در طریق خدمت به خودت نیرومند گردان و اعصاب و افکار را بر عزم و استوارى محکم فرما.
(10)
امام على (علیه السلام):
ان نفسک مطیتک ان أجهدتها قتلتها وان رفقت بها أبقیتها؛(669)
بدن تو مرکب سوارى تو است اگر بیش از طاقت و ظرفیت بارش کنى او را خواهى کشت و اگر با آن مدارا کنى باقى خواهد ماند.
68 - مسافرت
(1)
امام على (علیه السلام):
تغرب عن الاوطان فى طلب العلا وسافر ففى الاسفار خمس فوائد تفرج هم واکتساب معیشة و علم و آداب و صحبة ماجد؛(670)
براى کسب مجد و عظمت از وطن دور شو و سفر کن که در مسافرت پنج فایده است: برطرف شدن اندوه ، بدست آوردن روزى و دانش و آداب زندگى ، و هم نشینى با بزرگواران .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
سافروا تصحوا وترزقوا؛(671)
مسافرت کنید، تا سالم بمانید و روزى کسب کنید.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من السنة اذا خرج القوم فى سفر أن یخرجوا نفقتهم ، فان ذلک أطیب لانفسهم وأحسن لاخلاقهم ؛(672)
از سنت این است که وقتى گروهى به مسافرت مى روند خرج سفرشان را خود بردارند که این کار موجب آرامش خاطر و خوش اخلاقى آنان مى شود.
(4)
امام صادق (علیه السلام):
افتتح سفرک بالصدقة واخرج اذا بدالک فانک تشترى سلامة سفرک ؛(673)
مسافرت خود را با صدقه آغاز کن و هر گاه خواستى بیرون برو، زیرا (با صدقه دادن ) سلامت سفرت را مى خرى .
(5)
امام صادق (علیه السلام):
کان أبو عبدالله (علیه السلام) اذا أراد سفرا، قال: اللهم خل سبیلنا وأحسن تسییرنا وأعظم عافیتنا؛(674)
امام صادق (علیه السلام) وقتى تصمیم به سفر مى گرفت عرض مى کرد: خدایا راه را بر ما بگشاى و سفرمان را به بهترین وجه قرار ده و به ما سلامت و عافیت کامل عطا کن .
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
(فى مروة السفر) وأما التى فى السفر فبذل الزاد و حسن الخلق والمزاح فى غیر المعاصى ؛(675)
(درباره مردانگى در سفر فرمودند): مردانگى در سفر عبارت است از بخشیدن از زاد و توشه خود به همراهان و خوش اخلاقى و شوخى کردن به شرط آن که معصیت خدا نباشد.
(7)
امام على (علیه السلام):
لا یخرج الرجل فى سفر یخاف فیه على دینه وصلاته ؛(676)
انسان نباید به سفرى رود که مى ترسد در آن به دین و نمازش لطمه اى وارد آید.
(8)
امام صادق (علیه السلام):
- لما سأله شهاب بن عبد ربه عن التوسع على الاخوان فى السفر -: لا تفعل یا شهاب ، ان بسطت وبسطوا أجحفت بهم ، وان هم أمسکوا أذللتهم ، فاصحب نظرأک ، اصحب نظرأک ؛(677)
در پاسخ به سوال شهاب بن عبدربه از بخشش زیاد به برادران هنگام مسافرت فرمودند: اى شهاب ، این کار را مکن ؛ زیرا اگر تو گشاده دستى کنى و آنها نیز (از روى ناچارى ) گشاده دستى کنند، آنان را به زحمت انداخته و اگر از گشاده دستى خوددارى کنند، آنان را خوار و خجلت زده کرده اى پس با افراد هم سطح خودت مسافرت کن .
(9)
امام على (علیه السلام):
أما مروءة السفر، فبذل الزاد وقلة الخلاف على من صحبک و کثرة ذکر الله عزوجل فى کل مصعد مهبط و نزول وقیام وقعود؛(678)
اما مردانگى در سفر عبارت است از بخشش از زاد توشه خود به همراهان ، کمى مخالفت و ناسازگارى با همسفران و زیاد به یاد خدا بودن در هر فراز و نشیب و نشست و برخاست .
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اذا خرج أحد کم الى سفر ثم قدم على أهله فلیهدهم ولیطرفهم ولوحجارة ؛(679)
هر گاه یکى از شمابه سفر رفت ، در بازگشت حتى اگر شده یک قطعه سنگ براى خانواده اش هدیه و تحفه بیاورد.
69 - پدر و مادر
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من یضمن لى بر الوالدین وصلة الرحم أضمن له کثرة المال و زیادة العمر والمحبة فى العشیرة ؛(680)
هر کس نیکى به پدر و مادر و صله رحم را برایم ضمانت کند، من نیز زیادى مال ، طول عمر و محبت او را در دل خویشاوندان ، ضمانت مى نمایم .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
نظر الولد الى والدیه حبا لهما عبادة ؛(681)
نگاه محبت آمیز به پدر و مادرش عبادت است .
(3)
امام صادق (علیه السلام):
عن أبى ولاد الحناط قال: سألت أبا عبدالله (علیه السلام) عن قول الله: ((و بالوالدین احسانا)) فقال: الاحسان أن تحسن صحبتهماتکلفهما أن یسالاک شیئا هما یحتاجان الیه ؛(682)
ابى ولاد مى گوید: معناى آیه ((وبالوالدین احسانا)) را از امام صادق علیه السلام پرسیدم ، فرمودند: احسان به پدر و مادر این است که رفتارت را با آنها نیکوکنى و مجبورشان نکنى تا چیزى که نیاز دارند از تو بخواهند (یعنى قبل از درخواست آنان نیازشان را بر طرف کنى ).
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یا على رضى الله کله فى رضى الوالدین وسخط الله تعالى فى سخطهما؛(683)
یا على همه خشنودى خداوند در خوشنودى پدر و مادر و ناخشنودى خداوند متعال در ناخشنودى آنان است .
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
سید الابرار یوم القیامة رجل بر والدیه بعد موتهما؛(684)
سرور نیکوکاران در روز قیامت آن کسى است که نسبت به پدر و مادر خود بعد از وفاتشان نیز نیکوکار باشد.
(6)
امام رضا (علیه السلام):
بر الوالدین واجب وان کانا مشرکین و لا طاعة لهما فى معصیة الخالق ؛(685)
نیکى به پدر و مادر واجب است اگر چه مشرک باشد، ولى در معصیت خدا نباید اطاعتشان کرد.
(7)
امام على (علیه السلام):
من أحزن والدیه فقد عقهما؛(686)
کسى که پدر و مادر خو را ناراحت کند عاق والدین شده است .
(8)
امام موسى کاظم (علیه السلام):
کن بارا واقتصر على الجنة وان کنت عاقا فاقتصر على النار؛(687)
اگر بهشت مى خواهى با پدر و مادر خوشرفتار باش و اگر تحمل آتش ‍ دوزخ را دارى عاق آنها باش .
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
دعاء الوالد لولده کدعاء النبى لامته ؛(688)
دعاى پدر براى فرزندش همانند دعاى پیامبر براى امتش است .
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
دعاء الوالدة یفضى الى الحجاب ؛(689)
دعاى مادر از موانع نپذیرفتن دعا مى گذرد.
70 - ازدواج
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ما بنى بنأ فى الاسلام احل الى الله تعالى من التزویج ؛(690)
هیچ بنایى در اسلام بر پا نشد که نزد خداوند متعال دوست داشتنى تر از ازدواج باشد.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أحب ان یلقى الله طاهرا مطهرا فلیلقه بزوجة ؛(691)
هر کس دوست دارد خداوند را پاک و پاکیزه دیدار کند، باید ازدواج کند.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من ترک التزویج مخافة العیلة اسأ ظنه بالله عزوجل ان الله عزوجل یقول: ان یکونوا فقرأ یغنهم الله من فضله ؛(692)
هر کس از ترس فقر ازواج نکند به خداوند بد گمان شده است زیرا خداوند مى فرماید: اگر تهیدست باشند، خداوند آنان را از فضل خود، بى نیاز مى کند.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
خیر النکاح ایسره ؛(693)
بهترین ازواج آن است که آسان تر انجام شود.
(5)
امام صادق (علیه السلام):
تزوجوا الحجر الصالح فان العرق دساس ؛(694)
با خانواده خوب و شایسته وصلت کنید، زیرا اصل و نصب تأثیر دارد.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
زوجوا ایاماکم فان الله یحسن لهم فى اخلاقهم ویوسع لهم فى ارزاقهم ویزیدهم فى مرواتهم ؛(695)
بى همسران خود را همسر دهید که خداوند اخلاق ایشان را نیکو مى کند و روزیشان را افزایش داده و بر مروت آنها مى افزاید.
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ایاکم و خضرأ الدمن قیل یا رسول الله ما خضرأ الدمن قال: المرأة الحسنأ فى منبت السوء؛(696)
از سبزه در زباله دانى دورى کنید! گفتند: اى رسول خدا سبزه در زباله دانى چیست ؟ فرمودند: زن زیبا در خانواده بد.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من زوج کریمته من فاسق فقد قطع رحمة ؛(697)
هر کس دختر گرامیش را به ازدواج مردى گنه کار در آورد در حقیقت نسل خود را ضایع کرده است .
(9)
امام حسن (علیه السلام):
زوجها من رجل تقى فانه ان احبها اکرمها وان ابغضها لم یظلمها؛(698)
دخترت را به ازدواج فردى با تقوا در آور زیرا اگر دخترت را دوست بدارد، گرامیش مى دارد و اگر دوستش نداشته باشد به او ظلم نمى کند.
(10)
امام صادق (علیه السلام):
اذا تزوج الرجل المراة لما لها او جمالها لم یرزق ذلک فان تزوجها لدینها رزقه الله عزوجل جمالها و مالها؛(699)
اگر مردى با زنى به خاطر ثروت یا زیبایى او ازواج کند، آن را به دست نمى آورد و اگر به خاطر دینش با او ازواج نماید، خداوند زیبایى و ثروت او را نیز نصیبش مى گرداند.
71 - مرد
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من سعادة المرء المسلم الزوجة الصالحة والمسکن الواسع والمرکب البهى والولد الصالح ؛(700)
از خوشبختى مرد مسلمان ، داشتن همسرى شایسته ، خانه اى بزرگ ، وسیله اى راحت براى سوارى و فرزندى خوب است .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
استوصوا بالنسأ خیرا؛(701)
یکدیگر را به رفتار نیک با زنان سفارش کنید.
(3)
امام على (علیه السلام):
أحسن الصحبة لها فیصفو عیشک ؛(702)
با همسرت خوشرفتار باش تا زندگى ات با صفا گردد.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
عفوا تعف نساؤ کم ؛(703)
پاکدامن باشید تا زنانتان پاکدامن باشند.
(5)
امام صادق (علیه السلام):
ان المرء یحتاج فى منزله وعیاله الى ثلاث خلال یتکلفها وان لم یکن فى طبعه ذلک: معاشرة جمیلة وسعة بتقدیر و غیرة بتحصن ؛(704)
مرد در خانه و نسبت به خانواده اش نیازمند رعایت سه صفت است هر چند در طبیعت او نباشد: خوشرفتارى ، گشاده دستى به اندازه و غیرتى همراه با خویشتن دارى .
(6)
امام باقر (علیه السلام):
ان اکرمکم عند الله اشدکم اکراما لحلائلهم ؛(705)
گرامى ترین شما نزد خدا، کسى است که بیشتر به همسر خود احترام بگذارد.
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یا على: لا یخدم العیال الا صدیق أو شهید أو رجل یرید الله به خیر الدنیا والاخرة ؛(706)
یا على: به خانواده خود خدمت نمى کند مگر صدیق یا شهید یا مردى که خداوند خیر دنیا و آخرت را براى او مى خواهد.
(8)
امام صادق (علیه السلام):
من حسن بره بأهله زاد الله فى عمره ؛(707)
هر کس به شایستگى در حق خانواده اش نیکى کند، خداوند عمر او را زیاد مى کند.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان الرجل اذا نظر الى امرأته ونظرت الیه نظر الله تعالى الیهما نظر الرحمة ؛(708)
وقتى مردى به همسر خود نگاه کند و همسرش به او نگاه کند خداوند به دیده رحمت به آنان نگاه مى کند.
(10)
امام على (علیه السلام):
النصح بین الاملا تقریح ؛(709)
نصیحت کردن در حضور دیگران ، خرد کردن شخصیت است .
72 - زن
(1)
امام صادق (علیه السلام):
أکثر الخیر فى النسأ؛(710)
بیشترین خیر و برکت در زنان است .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
المرأه الصالحة أحد الکاسبین ؛(711)
زن شایسته یکى از دو عامل پیشرفت خانواده است .
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ونسأ کاسیات عاریات ممیلات مائلات رؤ وسهن کأسنمة البخت المائلة لاید خلن الجنة ولایجدن ریحها وان ریحها لیوجد من مسیرة کذا و کذا؛(712 )
(در آینده ) زنانى پیدا مى شوند که در عین پوشیدگى برهنه اند (لباس هاى بدن نما و جوراب هاى نازک مى پوشند) هوسباز و دلفریب مى باشند، موهاى خود را طورى آرایش مى کنند که مانند کوهان شتر جلوه مى کند. اینان داخل بهشت نمى شوند و حتى بوى آن را استشمام نمى کنند، با این که بوى بهشت از راه بسیار دور شنیده مى شود.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان خیر نسائکم الولود الودود لعفیفة ، العزیزة فى أهلها، الذلیلة مع بعلها، المتبرجة مع زوجها، الحصان على غیره التى تسمع قوله و تطیع أمره ...؛(713)
بهترین زنانتان ، آن زن زایا، بسیار مهربان و پاکدامن است که براى شوهرش خود آرایى مى کند و از غیر او خود را محفوظ نگه مى دارد، حرف شوهرش را مى شنود و فرمان او را اطاعت مى کند...
(5)
امام باقر (علیه السلام):
لا شفیع للمرأة أنجح عند ربها من رضا زوجها؛(714)
هیچ شفیعى براى زن در نزد پروردگارش نجات بخش تر از رضایت شوهرش نیست .
(6)
امام على (علیه السلام):
صیانة المرأة أنعم لحالها وأدوم لجمالها؛(715)
محفوظ بودن و پاکدامنى براى سلامتى زن مفیدتر است و زیبایى او را بادوام تر مى کند.
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان الله تبارک و تعالى على الاناث أرأف منه على الذکور من رجل یدخل فرحة على امرأة بینه و بینها حرمة الا فرحه الله تعالى یو القیامة ؛(716)
خداى بزرگ ، به زنان مهربان تر از مردان است و هیچ مردى ، زنى از محارم خود را خوشحال نمى کند، مگر آن که خداوند متعال او را در قیامت شاد مى کند.
(8)
امام على (علیه السلام):
ولا تملک المأة أمرها ما جاوز نفسها فان المرأة ریحانة ولیست بقهرمانة ...؛(717)
کارى که در توان زن نیست به او مسپار زیرا او چون گلى است (ظریف و آسیب پذیر) نه قهرمان و کار فرما.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الحیأ حسن ولکن فى النسأ أحسن ؛(718)
حیا خوب است ولى براى زنان خوب تر است .
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أیما امرأة ماتت وزوجها عنها راض دخلت الجنة ؛(719)
هر زنى ، از دنیا برود و شوهرش از او راضى باشد، به بهشت مى رود.
73 - فرزند
(1)
امام باقر (علیه السلام):
اللهم ارزقنى ولدا واجعله تقیا زکیا لیس فى خلقه زیادة و لا نقصان واجعل عاقبته الى خیر؛(720)
خداوندا به من فرزندى عطا کن و او را پرهیزگار و پاک قرار ده که در آفرینشش کم و زیادى نباشد و سرانجامش را نیکوگردان .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ادبوا أولادکم فى بطون امهاتهم قیل: و کیف ذلک یا رسول الله ؟ فقال باطعامهم الحلال ؛(721)
فرزندانتان را در رحم مادرانتان تربیت کنید. سئوال شد: که چگونه است ، اى رسول خدا؟ فرمودند: با خوراندن غذاى حلال (به مادرش ).
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من بکى صب یله فأرضاه حتى یسکنه أعطاه الله عزوجل من الجنة حتى یرضى ؛(722)
هر کس کودک گریان خود را راضى کند تا آرام شود، خداوند از بهشت آن قدر به او مى دهد تا راضى شود.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من قبل ولده کتب الله عزوجل له حسنة ومن فرحه فرحه الله یوم القیامة ؛(723)
هر کس فرزند خود را ببوسد، خداوند ثواب براى او مى نویسد و هر کس ‍ او را شاد کند، خداوند او را در روز قیامت شاد خواهد کرد.
(5)امام صادق (علیه السلام):
البنات حسنات والبنون نعم فالحسنات تثاب علیهن والعنعمة تسأل عنها؛(724)
دختران خوبى ها و پسران نعمت اند، به خوبى ها ثواب مى دهند و از نعمت ها سئوال مى شود.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
کان النبى (صلى الله علیه و آله و سلم) اذا أصبح مسح على رؤ وس ‍ ولده وولد ولده ؛(725)
پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) هر روز صبح بر سر فرزندان و نوادگانشان دست (نوازش ) مى کشیدند.
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان الولد الصالح ریحانة من ریاحین الجنة ؛(726)
فرزند شایسته و خوب گلى از گلهاى بهشت است .
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لا تضربه واهجره و لا تطل ؛(727)
کودک را نزن ، بلکه با او قهر کن ولى نه به مدت طولانى .
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
حق الولد على والده ... أن یستفره امه ؛(728)
حق فرزند بر پدر این است که مادر او را گرامى بدارد.
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أحبوا الصبیان وارحموهم واذا وعدتموهم شیئا ففوا لهم فانهم لا یدرون الا أنکم ترزقونهم ؛(729)
کودکان را دوست بدارید و به آنان مهربانى کنید و هرگاه به آنها وعده دادید وفا کنید زیرا آنها شما را روزى دهنده خود مى دانند.
74 - جوان
(1)
امام صادق (علیه السلام):
علیک بالاحداث فانهم أسرع الى کل خیر؛(730)
نوجوانان را دریاب زیرا که آنان سریع تر به کارهاى خیر روى مى آوردند.
(2)
امام على (علیه السلام):
انما قلب الحدث کالارض الخالیة و القى فیها من شى ء قبلته ؛(731)
دل نوجوان مانند زمین آماده است که هر بذرى در آن افشانده شود، مى پذیرد.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اوصیکم بالشبان خیرا فانهم أرق أفئدة ان الله بعثنى بشیرا ونذیرا فحالفنى فحالفنى الشبان وخالفنى الشیوخ ؛(732)
به شما درباره جوانان به نیکى سفارش مى کنم چرا که آنان نازک دل ترند، خداوند مرا امید دهنده و بیم دهنده مبعوث کرد جوانان با من هم پیمان شدند و پیر مردان به مخالفت با من برخاستند.
(4)
امام صادق (علیه السلام):
بادروا أحدثکم بالحدیث قبل أن تسبقکم الیهم المرجئة ؛(733)
به آموختن حدیث به نوجوانانتان پیش از آن که منجرفین آنان را گمراه سازنده ، اقدام نمائید.
(5)
امام على (علیه السلام):
لاتقسروا أولادکم على آدابکم فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم ؛(734)
آداب و رسوم خود را به فرزندانتان تحمیل نکنید زیرا آنان براى زمانى غیر از زمان شما آفریده شده اند.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
قال رجل: یا رسول الله ! ما حق ابنى هذا؟ قال: تحسن اسمه وأدبه وتضعه موضعا حسنا؛(735)
مردى به رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) عرض کرد: حق این فرزند بر من چیست ؟ پیامبر فرمودند: اسم نیکو برایش انتخاب کنى و به خوبى او را تربیت نمایى و به کارى مناسب و پسندیده بگمارى .
(7)
امام على (علیه السلام):
أولى الاشیأ أن یتعلمها الاحداث الاشیأ التى اذا صاروا رجالا احتاجوا الیها؛(736)
شایسته ترین چیزهایى که نوجوانان باید بیاموزند، آن چیزهایى هستند که هنگام بزرگسالى به آنها نیاز دارند.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان الله یحب الشاب الذى یفنى شبابه فى طاعة الله ؛(737)
خداوند جوانى را که جوانى اش را در اطاعت از او بگذراند دوست دارد.
(9)
امام على (علیه السلام):
اذا احتجت الى المشورة فى أمر قد طرأ علیک ، فاستبده ببدایة الشبان ، فانهم أحد أذهانا وأسرع حدسا، ثم رده بعد ذلک الى رأى الکهول والشیوخ لیستعقبوه ویحسنوا، الاختیار له فان تجربتهم أکثر؛(738)
هنگامى که در پیش آمدى احتیاج به مشورت داشتى ابتدا به جوانان مراجعه نما زیرا که آنان ذهنى تیزتر و حدسى سریع تر دارند سپس ‍ (نتیجه ) آن را به نظر بزرگسالان و پیران برسان تا پیگیرى نموده ، عاقبت آن را بسنجند و راه بهتر را انتخاب کنند زیرا تجربه آنان بیشتر است .
(10)
امام على (علیه السلام):
یا معشر الفتیان حصنوا أعراضکم بالادب ودینکم بالعلم ؛(739)
اى جوانان ! آبرویتان را با ادب و دینتان را با دانش حفظ کنید.
75 - تربیت
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الناس معادن والعرق دساس وأدب السوء کعرق السوء؛(740)
مردم همانند معدن ها مختلف اند و اصل و نسب در انسان موثر است و تربیت بد همانند اصل و نسب بد است .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أکرموا أولادکم و أحسنوا آدابهم یغفر لکم ؛(741)
فرزندان خود را گرامى بدارید و خوب تربیتشان کنید تا گناهان شما آمرزیده شود.
(3)
امام سجاد (علیه السلام):
اللهم ... أعنى على تربیتهم و تأدیبهم وبرهم ؛(742)
خدایا مرا بر تربیت ، ادب آموزى و نیکى کردن به فرندانم یارى فرما.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أدبوا أولادکم على ثلاث خصال: حب نبیکم وحب أهل بیته وقرأة القرآن ؛(743)
فرزندان خود را به کسب سه خصلت تربیت کنید: دوستى پیامبرتان و دوستى خاندانش و قرائت قرآن .
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الولد سید سبع سنین و عبد سبع سنین ووزیر سبع سنین ؛(744)
فرزند هفت سال سرور، هفت سال فرمانبردار و هفت سال وزیر است .
(6)امام سجاد (علیه السلام):
وأما حق الولد فتعلم أنه منک ومضاف الیک فى عاجل الدنیا بخیره و شره وأنک مسؤ ول عما ولیته من حسن الادب والدلالة على ربه والمعونة له على طاعته ...؛(745)
حق فرزند این است که بدانى او از تو است در دنیا با هر خیر و شرى که دارد به تو منسوب است و تو مسئول تربیت نیکو و راهنمایى اش به سوى خدا و یاریش در اطاعت از پروردگارش هستى ...
(7)
امام على (علیه السلام):
من سأل فى صغره أجاب فى کبره ؛(746)
هر کس در خردسالى سئوال کند، در بزرگسالى پاسخ مى گوید.
(8)
امام صادق (علیه السلام):
انا نامر صبیاننا بالصلاة والصیام ما أطاقوا اذا کانوا أبنأ سبع سنین ؛(747)
ما هنگامى که کودکانمان هفت ساله مى شوند به اندازه اى که طاقت دارند آنان را به انجام نماز و روزه فرمان مى دهیم .
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):

عرامة الصبى فى صغیر زیادة فى عقله فى کبره ؛(748)

 

بازى گوشى کودک در خردسالى اش مایه فزونى عقل در بزرگسالى اوست .
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یا على: رحم الله والدین حملا ولدهما على برهما؛(749)
اى على: خداوند رحمت کند پدر و مادرى را که فرزند خویش را بر نیکى کردن به خودشان یارى کنند.
76 - خانواده
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
خیرکم خیرکم لاهله وأنا خیرکم لاهلى ما أکرم النسأ الا کریم أهانهن الا لئیم ؛(750)
بهترین شما کسى است که براى خانواده اش بهتر باشد، و من از همه شما براى خانواده ام بهترم ، زنان را گرامى نمى دارد، مگر انسان بزرگوار و به آنان اهانت نمى کند مگر شخص پست و بى مقدار.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الرجل راع على أهل بیته وهو مسؤ ول عنهم والمرأة راعیة على بیت بعلها وولده وهى مسؤ ولة عنهم ...؛(751)
مرد، سرپرست خانواده است و درباره آنان از او سئوال مى شود و زن ، سرپرست خانه شوهر و فرندان اوست و درباره آنان از وى سئوال مى شود.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
خیر الرجال من أمتى الذین لا یتطاولون على أهلیهم ویحنون علیهم ولا یظلمونهم ؛(752)
بهترین مردان امت من کسانى هستند که نسبت به خانواده خود خشن نباشند و اهانت نکنند و دلسوزشان باشند و به آنان ظلم نکنند.
(4)
امام صادق (علیه السلام):
من حسن بره بأهل بیته مد له فى عمره ؛(753)
هر کس به شایستگى در حق خانواده اش نیکى کند، عمرش طولانى مى شود.
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أدخل على أهل بیته سرورا خلق الله من ذلک السرور خلقا یستغفر له الى یوم القیامة ؛(754)
هر کس خانواده اش را شاد کند، خداوند از آن شادى موجودى مى آفریند که تا روز قیامت براى او آمرزش بخواهد.
(6)
امام صادق (علیه السلام):
لایزال المومن یورث أهل بیته العلم و الادب الصالح حتى یدخلهم الجنة جمیعا؛(755)
مومن همواره خانواده خود را از دانش و تربیت شایسته بهره مند مى سازد تا همه آنان را وارد بهشت کند.
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اذا أراد الله بأهل بیت خیرا فقههم فى الدین ووقر صغیرهم کبیرهم ورزقهم الرفق فى معیشتهم والقصد فى نفقاتهم و بصرهم عیوبهم فیتوبوا منها؛(756)
هر گاه خداوند براى خانواده اى خیر بخواهد آنان را در دین دانا مى کند، کوچک ترها بزرگ ترهایشان را احترام مى نمایند، مدارا در زندگى و میانه روى در خرج روزیشان مى نماید و به عیوبشان آگاهشان مى سازد تا آنها را برطرف کنند.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یا على: خدمة العیال کفارة للکبائر وتطفى غضب الرب ، ومهور الحور العین و تزید فى الحسنات والدرجات ؛(757)
یا على: خدمت به خانواده ، کفاره گناهان کبیره و خاموش کننده خشم خداوند و مهریه حورالعین و زیاد کننده حسنان و درجات است .
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
المومن یأکل بشهوة أهله ، المنافق یأکل أهله بشهوته ؛(758)
مومن به میل و رغبت خانواده اش غذا مى خورد ولى منافق میل و رغبت خود را به خانواده اش تحمیل مى کند.
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
تلا رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم) (قوا أنفسکم وأهلیکم نارا) فقالوا: یا رسول الله کیف نقى أهلنا نارا؟ قال: تامرونهم بما یحب الله و تنهونهم عما یکره الله ؛(759)
رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) این آیه را تلاوت فرمودند: ((خود و خانواده تان را از آتش دوزخ حفظ کنید))، گفتند: اى رسول خدا! چگونه خانواده مان را از آتش دوزخ حفظ کنیم ؟ فرمودند: به آنچه خدا دوست دارد امرشان کنید و از آنچه خدا نمى پسندد، نهیشان نمائید.
77 - یتیم
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
خیر بیت فى المسلمین بیت فیه یتیم یحسن الیه وشر بیت فى المسلمین بیت فیه یتیم یسأ الیه أنا و کافل الیتیم فى الجنته هکذا؛(760)
بهترین خانه هاى مسلمانان خانه اى است که در آن یتیمى باشد و به او نیکى کنند و بدترین خانه هاى مسلمانان خانه اى است که در آن یتیمى باشد و با او بدى کنند، من و سرپرست یتیم در بهشت مانند دوانگشت همراهیم .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یا على اذا بکى الیتیم اهتز العرش ، فیقول الله عزوجل لجبرئیل: وسع فى النار لمن أبکاه فانى ابکیه ، ووسع فى الجنة لمن أضحکه فانى اضحکه ؛(761)
اى على هر گاه یتیم بگرید، عرش به لرزه مى افتد، سپس خداند عزوجل به جبرئیل مى فرماید: آتش دوزخ را براى کسى که او را گریاند، گسترش بده که من او را خواهم گریاند. و براى کسى که او را خنداند در بهشت جایى بازکن که من او را خندان سازم .
(3)
امام على (علیه السلام):
ما من مومن و لا مومنة یضع یده على راس یتیم ترحما له الا کتب الله له بکل شعرة مرت یده علیها حسنة ؛(762)
هیچ مرد و زن مومنى نیست که دست محبت بر سر یتیمى بگذارد، مگر این که خداوند به اندازه هر تار مویى که بر آن دست کشیده است ثوابى برایش بنویسد.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
کن للیتیم کالاب الرحیم ، واعلم أنک تزرع کذلک تحصد؛(763)
براى یتیم چون پدر و مادر باش ، و بدان که هر چه کشت کنى همان مى دروى .
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من عال یتیا حتى یستغنى عنه أوحب الله عزوجل له بذلک الجنته کما أوجب الله لاکل مال الیتیم النار؛(764)
هر کس یتیمى را سرپرستى کند تا آن که بى نیاز گردد، خداوند به سبب این کار بهشت را بر او واجب مى سازد، همچنان که آتش دوزخ را بر خورنده مال یتیم واجب ساخته است .
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أتحب أن یلین قلبک وتدرک حاجتک ؟ ارحم الیتیم وامسح راسه واطعمه من طعامک یلن قلبک وتدرک حاجتک ؛(765)
آیا دوست دارى نرم دل شوى و به خواسته ات برسى ؟ به یتیم مهربانى کن و دست محبت بر سر او بکش و از غذایت به او بخوران ، تا دلت نرم شود و به خواسته ات برسى .
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ثلاثه فى ظل العرض یوم القیامة یوم لاظل الا ظله ... وامرأة مات زوجها و ترک علیها أیتاما صغارا وقالت: لا أتزوج على أیتامى حتى یموتوا أویغنیهم الله ...؛(766)
سه کس در روز قیامت هنگامى که سایه اى جز سایه عرش نیست در آن جاى دارند... و زنى که شوهرش بمیرد و اطفال صغیرى باقى گذارد و او گوید من با وجود یتیمان خود شوهر نمى کنم تا بمیرند یا خداوند آنها را بى نیاز کند.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أحسن الى یتیم أو یتیمة کنت أنا و هو فى الجنة کهاتین ؛(767)
هر کس به پسر و یا دختر یتیمى نیکى کند، من و او در بهشت مانند این دو انگشت همسایه یکدیگریم .
(9)
امام باقر (علیه السلام):
أربع من کن فیه بنى الله له بیتا فى الجنة: من آوى الیتیم ورحم الضعیف وأشفق على والدیه وأنفق علیهما ورفق بمملوکه ؛(768)
چهار چیز است که اگر در کسى باشد خداوند خانه اى در بهشت براى او بنا مى کند: کسى که یتیمى را پناه بدهد، به ناتوان رحم کند، نسبت به پدر و مادرش دلسوز و مهربان باشد، براى آنها خرج کند و با مملوک خود مدارا نماید.
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لما اسرى بى الى السمأ رأیت قوما تقذف فى أجوافهم النار و تخرج من أدبارهم ، فقلت: من هولأ یا جبرئیل ؟ فقال: هؤ لأ الذین یأکلون أموال الیتامى ظلما؛(769)
شبى که به آسمان برده شدم گروهى را دیدم که در شکم هاى آنها آتش ‍ افکنده مى شود و از مخرجشان خارج مى گردد. گفتم: اى جبرئیل ، اینها کیستند؟ گفت: اینها کسانى هستند که اموال یتیمان را به ناحق مى خورند.
78 - میهمان
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من کان یومن بالله والیوم الاخر فلیکرم ضیفه ؛(770)
هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید میهمانش را گرامى دارد.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الضیف ینزل برزقه ویرتحل بذنوب أهل البیت ؛(771)
میهمان ، روزى خود را مى آورد و گناهان اهل خانه را مى برد.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
کل بیت لایدخل فیه الضیف لا تدخله الملائکة ؛(772)
هر خانه اى که میهمان بر آن وارد نشود، فرشتگان واردش ‍ نمى شوند.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لا یتکلفن أحد لضیفه مالا یقدر؛(773)
هیچ کس نباید بیش از توانش خود را براى میهمان به زحمت اندازد.
(5)
امام رضا (علیه السلام):
دعا رجل أمیر المومنین (علیه السلام) فقال له: قد أجبتک على أن تضمن لى ثلاث خصال . قال: و ما هى یا أمیرالمومنین ؟ قال: لاتدخل على شیئا فى البیت ، و لا تجحف بالعیال . قال: ذاک لک یا أمیر المومنین ، فأجابه على بن أبى طالب (علیه السلام)؛(774)
مردى امیرالمومنین (علیه السلام) را به میهمانى دعوت کرد. حضرت فرمودند: مى پذیرم به شرط این که سه قول به من بدهى . عرض کرد: چه قولى اى امیرالمومنین ؟ فرمودند: از بیرون چیزى براى من تهیه نکنى ، حاضرى خانه ات را از من دریغ ننمایى و به زن و فرزندانت اجحاف نکنى ، عرض کرد: قبول مى کنم اى امیرالمومنین . پس على بن ابى طالب علیه السلام دعوت او را پذیرفتند.
(6)
امام صادق (علیه السلام):
ابن أبى یعفور: رأیت عند أبى عبدالله (علیه السلام) ضیفا، فقام یوما فى بعض الحوائج ، فنهاه عن ذلک ، وقام بنفسه الى تلک الحاجة ، وقال: نهى رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم) عن أن یستخدم الضیف ؛(775)
ابن ابى یعفور: در خانه امام صادق (علیه السلام) میهمانى دیدم . روزى او براى انجام کارى برخاست . حضرت به او اجازه ندادند و شخصا آن کار را انجام دادند و فرمودند: رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) از به کار گرفتن میهمان ، نهى فرموده است .
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
کفى بالمرء اثما أن یستقل ما یقرب الى اخوانه وکفى بالقوم اثما أن یستقلوا ما یقرب به الیهم أخوهم ؛(776)
انسان را همین گناه بس ، که آنچه را که تقدیم برادران میهمان خود مى کند کم شمارد و میهمان را همین گناه بس ، که آنچه را که میزبانشان براى آنها فراهم مى کند کم شمارند.
(8)
امام باقر (علیه السلام):
اذا دخل أحدکم على أخیه فى رحله فلیقعد حیث یأمر صاحب الرحل فان صاحب الرحل أعرف بعورة بیته من الداخل علیه ؛(777)
هر گاه یکى از شما به خانه برادرش وارد شد، هر جا صاحب خانه گفت همان جا بنشینید، زیرا صاحب خانه به وضع اتاق خود از میهمان آشناتر است .
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الضیف یلطف لیلتین ، فاذا کانت لیلة الثالثة فهو من أهل البیت یاکل ما أدرک ؛(778)
میهمان تا دو شب پذیرایى مى شود، از شب سوم جزو اهل خانه به شمار مى آید و هر چه رسید بخورد.
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لا تأکل طعام الفاسقین ؛(779)
غذاى مردم فاسق را نخور.
79 - همسایه
(1)
امام صادق (علیه السلام):
حسن الجوار یعمر الدیار و یزید فى الاعمار؛(780)
خوش همسایگى شهرها را آباد و عمرها را زیاد مى کند.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان أحببتم أن یحبکم الله ورسوله فأدوا اذا ائتمنتم واصدقوا اذا حدثتم وأحسنوا جوار من جاورکم ؛(781)
اگر مى خواهید که خدا و پیغمبر شما را دوست بدارند وقتى امانتى به شما سپردند رد کنید و چون سخن گویید راست گویید و با همسایگان خود به نیکى رفتار نمایید.
(3)
امام على (علیه السلام):
والجوار أربعون دارا من أربعة جوانبها؛(782)
تا چهل خانه از چهار طرف همسایه به شمار مى آیند.
(4)
امام على (علیه السلام):
سل عن الرفیق قبل الطریق ، وعن الجار قبل الدار؛(783)
قبل از مسافرت ببین همسفرت کیست و پیش از خرید خانه ببین همسایه ات کیست .
(5)
امام سجاد (علیه السلام):
أما حق جارک فحفظه غائبا و اکرامه شاهدا و نصرته اذا کان مظلوما ولا تتبع له عورة فان علمت علیه سوء سترته علیه وان علمت أنه یقبل نصیحتک نصیحته فیما بینک و بینه و لا تسلمه عند شدیدة وتقیل عثرته و تغفر ذنبه و تعاشره معاشرة کریمة ؛(784)
اما حق همسایه ات این است که در غیاب او آبرویش را حفظ کن و در حضورش او را احترام نهى . اگر به او ظلمى شد یاریش رسانى ، دنبال عیبهایش نباشى ، اگر بدى از او دیدى بپوشانى ، اگر بدانى نصیحت تو را مى پذیرد او را در خفا نصیحت کنى ، در سختى ها رهایش نکنى ، از لغزشش درگذرى ، گناهش راببخشى و با او به خوبى و بزرگوارى معاشرت کنى .
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
فى حقوق الجار-: ان استغاثک أغثته وان استقرضک أقرضته وان افتقر عدت علیه وان أصابته مصیبة عزیته وان أصباه خیر هناته وان مرض عدته وان مات اتبعت جنازته و لا تستطل علیه بالبنأ فتحجب عنه الریح الا باذنه ...؛(785)
درباره حقوق همسایه فرمودند: اگر از تو کمک خواست کمکش کنى ، اگر از تو قرض خواست به او قرض دهى ، اگر نیازمند شد نیازش را بر طرف سازى ، اگر مصیبتى دید او را دلدارى دهى ، اگر خیرى به او رسید به وى تبریک گویى ، اگر بیمار شد به عیادتش روى ، وقتى مرد در تشییع جنازه اش شرکت کنى . خانه ات را بلندتر از خانه او نسازى تا جلوى جریان هوا را بگیرى مگر آن که خودش اجازه دهد...
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ما آمن بى من بات شبعان وجاره طاویا، ما آمن بى من بات کاسیا وجاره عاریا؛(786)
به من ایمان نیاورده است آن کس که شب سیر بخوابد و همسایه اش ‍ گرسنه باشد. به من ایمان نیاورده است آن کسى که شب پوشیده بخوابد و همسایه اش برهنه باشد.
(8)
امام کاظم (علیه السلام):
لیس حسن الجوار کف الاذى ولکن حسن الجوار الصبر على الاذى ؛(787)
خوش همسایگى تنها این نیست که آزار نرسانى ، بلکه خوش همسایگى این است که در برابر آزار و اذیت همسایه صبر داشته باشى .
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لا یدخل الجنة عبد لا یأمن جاره بوائقه ؛(788)
کسى که همسایه از شرش در امان نباشد به بهشت نمى رود.
(10)
امام صادق (علیه السلام):
من له جار و یعمل بالمعاسى فلم ینهه فهو شریکه ؛(789)
هر کس همسایه اى را داشته باشد که گناه مى کند ولى او را نهى نکند، شریک در گناه اوست .
80 - صله رحم
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الصدقه على وجهها واصطناع المعروف وبر الوالدین وصلة الرحم تحول الشقاء سعادة وتزید فى العمر و تقى مصارع السوء؛(790)
صدقه بجا و نیکوکارى و نیکى به پدر و مادر وصله رحم ، بدبختى را به خوشبختى تبدیل و عمر را زیاد و از مرگ بد جلوگیرى مى کند.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الصدقة بعشرة والقرض بثمانیة عشرة وصلة الاخوان بعشرین وصلة الرحم باربعة وعشرین ؛(791)
صدقه دادن ده حسنه ، قرض دادن هجده حسنه ، رابطه با برادران (دینى ) بیست حسنه وصله رحم بیست و چهار حسنه دارد.
(3)
امام على (علیه السلام):
صلة الرحم توجب المحبة وتکبت العدو؛(792)
صله رحم محبت آور است و دشمن را خوار مى گرداند.
(4)
امام على (علیه السلام):
کفروا ذنوبکم وتحببوا الى ربکم بالصدقة وصلة الرحم ؛(793)
با صدقه و صله رحم گناهان خود را پاک کنید و خود را محبوب پروردگارتان گردانید.
(5)
امام على (علیه السلام):
صلة الرحم تدر النعم وتدفع النقم ؛(794)
صله رحم نعمت ها را فراوان مى کند و سختى ها را از بین مى برد.
(6)
امام على (علیه السلام):
زکوة الیسار بر الجیران وصلة الارحام ؛(795)
زکات رفاه ، نیکى با همسایگان و صله رحم است .
(7)
امام باقر (علیه السلام):
ان اعجل الخیر ثوابا صلة الرحم ؛(796)
ثواب صله رحم سریع تر از هر کار خیرى به صاحبش مى رسد.
(8)
امام باقر (علیه السلام):
صلة الارحام تزکى الاعمال وتنمى الاموال وتدفع البلوى وتیسر الحساب وتنسى فى الاجل ؛(797)
صله رحم اعمال را پاکیز، اموال را بسیار، بلا را دفع ، حساب (قیامت ) را آسان مى کند و مرگ را به تاخیر مى اندازد.
(9)
امام صادق (علیه السلام):
ان صلة الرحم والبر لیهونان الحساب ویعصمان من الذنوب ؛(798)
صله رحم و نیکى ، حساب (قیامت ) را آسان مى کند و از گناهان جلوگیرى مى نماید.
(10)
امام صادق (علیه السلام):
صلة الارحام تحسن الخلق و تسمح الکف وتطیب النفس وتزید فى الرزق و تنسى فى الاجل ؛(799)
صله رحم اخلاق را خوب ، دست را بخشنده ، جان را پاکیزه ، روزى را زیاد مى کند و مرگ را به تأخیر مى اندازد.
81 - شیطان
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یا أیها الناس انما هو الله والشیطان ، والحق والباطل والهدى والضلالة والرشد والغى والعاجلة والاجلة والعاقبة والحسنات والسیئات ، فما کان من حسنات فلله وما کان من سیئات فللشیطان لعنه الله ؛(800)
اى مردم ! جز این نیست که خداست و شیطان ، حق است و باطل ، هدایت است و ضلالت ، رشد است و گمراهى ، دنیاست و آخرت ، خوبى هاست و بدیها، پس همه خوبى ها از آن خداست و همه زشتى ها از آن شیطان ملعون است .
(2)
امام صادق (علیه السلام):
قال ابلیس: خمسة (أشیأ) لیس لى فیهن حیلة وسائر الناس فى قبضتى: من اعتصم بالله عن نیة صادقة واتکل علیه فى جمیع أموره و من کثر تسبیحه فى لیله ونهاره ومن رضى لاخیه جمیع اموره ومن کثر تسبیحه فى لیله ونهاره ومن رضى لاخیه المومن بما یرضاه لنفسه ومن لم یجزع على المصیبة حین تصیبه ومن رضى بما قسم الله له ولم یهتم لرزقه ؛(801)
شیطان گفت: پنج نفرند که هیچ راهى به آنها ندارم اما دیگر مردم در مشت من هستند: 1. هر کس با نیت درست به خدا پناه ببرد و در همه کارهایش ‍ بر او توکل کند، 2. کسى که شب و روز بسیار تسبیح خدا گوید، 3. کسى که براى برادر مومنش آن پسندید که براى خود مى پسندد، 4. کسى که هر گاه مصیبتى به او مى رسد، بى تابى نمى کند، 5. و هر کس که به آنچه خداوند قسمتش کرده ، خرسند است و غم روزیش را نمى خورد.
(3)
امام هادى (علیه السلام):
فقال نوح (علیه السلام) تکلم ، فقال ابلیس اذا وجدنا ابن آدم شحیحا أو حریصا أو حسودا أوجبارا أو عجولا تلقفناه تلقف الکرة فان اجتمعت لنا هذه الاخلاق سمیناه شیطانا مریدا؛(802)
شیطان به حضرت نوح (علیه السلام) گفت: اگر آدمى را بخیل یا حریص ‍ یا حسود یا ستمگر و یا عجول یافتیم ، به سرعت او را به چنگ مى آوریم و اگر تمامى این صفات در او باشد - از ماست - و او را چون خود - شیطان نافرمان مى نامیم .
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لایزال الشیطان یرعب من بنى آدم ما حافظ على الصلوات الخمس ‍ فاذا ضیعهن تجرء علیه وأوقعه فى العظائم ؛(803)
شیطان تا آنگاه که انسان مراقب نمازهاى پنجگانه اش مى باشد از او مى ترسد و چون نمازهایش را تباه کرد بر او جرأت پیدا مى کند و او را در گناهان بزرگ فرو مى برد.
(5)
امام على (علیه السلام):
احذر الغضب فانه جند عظیم من جنود ابلیس ؛(804)
از خشم بپرهیز که آن ، سپاهى بزرگ از سپاهیان شیطان است .
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ألا لایخلون رجل بامرأة الا کان ثالثهما الشیطان ؛(805)
بدانید که هیچ مردى با زن نامحرم خلوت نمى کند جز آنکه سومى آنها شیطان است .
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یا على اذا حضر وقت صلاتک فتهیأ لها والا شغلک الشیطان واذا نویت خیرا فعجل و الا منعک الشیطان عن ذلک ؛(806)
اى على هر گاه وقت نمازت رسید آماده آن شو و گرنه شیطان تو را سرگرم مى نماید و هرگاه قصد (کار) خیرى کردى شتاب کن وگرنه شیطان تو را از آن منع مى کند.
(8)
امام صادق (علیه السلام):
لا یزال ابلیس فرحا ما اهتجر المُسلِمان ، فاذا التقیا اصطکت رکبتاه وتخلعت أوصاله ونادى یا ویله ما لقى من الثبور؛(807)
وقتى که میان دو نفر مسلمان قهر و جدایى به وجود آید، شیطان بسیار خوشحال مى شود، اما همین که با یکدیگر آشتى کنند، زانوهایش مى لرزد و بندبند وجودش پاره مى شود و فریاد مى زند: اى واى بر من که به سبب این آشتى هلاک شدم .
(9)
امام صادق (علیه السلام):
البیت الذى لایقرأ فیه القرآن ولایذکر الله عزوجل فیه تقل برکته وتهجره الملائکة وتحضره الشیاطین ؛(808)
خانه اى که در آن قرآن خوانده نمى شود و از خدا یاد نمى گردد، برکتش کم شده ، فرشتگان آن را ترک مى کنند و شیاطین در آن حضور مى یابند.
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ألا اخبرکم بشى ء ان أنتم فعلتموه تباعد الشیطان منکم کما تباعد المشرق من المغرب ؟ قالوا: بلى ، قال: الصوم یسود وجهه والصدقة تکسر ظهره والحب فى الله والموازرة على العمل الصالح یقطعان دابره ، والاستغفار یقطع وتینه ؛(809)
آیا شما را از چیزى خبر ندهم که اگر به آن عمل کنید شیطان از شما دور شود، چندان که مشرق از مغرب دور است ؟ عرض کردند: چرا. فرمودند: روزه ، روى شیطان را سیاه مى کند و صدقه ، پشت او را مى شکند و دوست داشتن براى خدا و هم یارى در کار نیک ، ریشه او را مى کند و استغفار، شاهرگش را مى زند.
82 - گناه
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اتقوا الذنوب فانها ممحقة للخیرات ان العبد لیذنب الذنب فینسى به العلم الذى کان قد علمه ؛(810)
از گناهان دورى کنید، زیرا گناهان خوبیها را محو مى کند، همانا بنده (گاه ) گناه مى کند و به سبب آن دانشى را که داشته فراموش ‍ مى کند.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الذنب شوم على غیر فاعله ان عیره ابتلى به وان اغتابه أثم وان رضى به شارکه ؛(811)
گناه براى غیر گناهکار نیز شوم است ، اگر گنهکار را سرزیش کند به آن مبتلا شود و اگر غیبت او کند گنهکار شود و اگر به گناه رضایت دهد شریک وى باشد.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اذا خفیت الخطیئة لا یضر الا صاحبها واذا ظهرت فلم تغیر ضرت العامة ؛(812)
وقتى گناهى مخفى بماند بجز گناهکار کسى را ضرر نمى رساند و اگر آشکار شود از آن جلوگیرى نکنند براى همه مردم زیان دارد.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من قارف ذنبا فارقه عقل لایرجع الیه أبدا؛(813)
هر کس گناهى را مرتکب شود عقلى از او جدا شود که دیگر هرگز باز نگردد.

(5)

امام باقر (علیه السلام):
عجبا لمن یحتمى من الطعام مخافة الدأ کیف لا یحتمى من الذنوب مخافة النار؛(814)
تعجب است از کسى که به خاطر ترس از بیمارى از خوردن غذا پرهیز مى کند، چگونه از ترس آتش دوزخ از گناهان پرهیز نمى کند.
(6)
امام على (علیه السلام):
لو لم یتوعد الله على معصیته لکان یجب ألا یعصى شکرا لنعمه ؛(815)
اگر خداوند براى نافرمانى از خود هشدار هم نمى داد باز واجب بود که به شکرانه نعمتهایش نافرمانى نشود.
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ایاک أن تدع طاعة الله وتقصد معصیته شفقة على أهلک ، لانه تعالى یقول: (یا أیها الناس اتقوا ربکم واخشوا یوما لا یجزى والد عن ولده مولود هو جاز عن والده شیئا...)؛(816)
مبادا از روى مهر و محبت به خانواده ات ، طاعت خدا را واگذارى و به نافرمانى او روى آورى ، زیرا خداى تعالى مى فرماید: ((اى مردم تقواى الهى را رعایت کنید و از آن روزى بهراسید که نه پدرى مى تواند براى فرزندش کارى بکند و نه فرزندى براى پدرش ...)).
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من حاول أمرا بمعصیة الله کان أبعد له مما رجا وأقرب مما اتقى ؛(817)
کسى که با معصیت و نافرمانى خدا به دنبال کارى باشد به آنچه امید دارد، زودتر از دستش مى رود و از آنچه مى ترسد، زودتر به سرش ‍ مى آید.
(9)
امام کاظم (علیه السلام):
ان لله عزوجل فى کل یوم ولیلة منادیا ینادى: مهلا مهلا عباد الله عن معاصى الله ، فلولا بهائم رتع ، وصبیة رضع ، وشیوخ رکع ، لصب علیکم العذاب صبا ترضون به رضا؛(818)
در هر شب و روز از جانب خداى عزوجل آواز دهنده اى ندا مى دهد: اى بندگان خدا از نافرمانى خدا باز ایستید، باز ایستید، زیرا اگر به خاطر حیوانات چرنده و کودکان شیرخواره و سالخوردگان خمیده پشت نبود، چنان عذابى بر سر شما ریخته مى شد که ریزه ریزه مى شدید.
(10)
امام على (علیه السلام):
الذنوب الدأ والدوأ الاستغفار والشفأ أن الاتعود؛(819)
گناهان درد، و داروى آنها، استغفار است و شفایش به این است که عود نکنند.
83 - انواع گناه
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ذنب لایغفر وذنب لایترک وذنب یغفر فأما الذى لایغفر فالشرک بالله وأماالذى یغفر فذنب العبد بینه وبین الله عزوجل وأما الذى لایترک فظلم العباد بعضهم بعضا؛(820)
گناهى هست که بخشیدنى نیست و گناهى هست که از آن نگذرند و گناهى هست که قابل بخشش است ، آنچه بخشیدنى نیست شرک به خداست و آنچه قابل بخشش است ، گناه بنده میان خود و خداى عزوجل است و آنچه از آن نگذرند ظلم کردن بندگان به یکدیگر است .
(2)
امام على (علیه السلام):
الحرص والکبر والحسد دوا التقحم فى الذنوب ؛(821)
حرص ، تکبر و حسادت انگیزه هاى فرو رفتن در گناهان است .
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أکثر خطایا ابن آدم فى لسانه ؛(822)
بیشترین گناهان فرزند آدم از زبان اوست .
(4)
امام سجاد (علیه السلام):
من بات شبعانا وبحضرته مؤ من جائع طاو قال الله عزوجل: ملائکتى ، أشهد کم على هذا العبد أننى أمرته فعصانى وأطاع غیرى ، و کلته الى عمله ، وعزتى و جلالى لا غفرت له أبدا؛(823)
کسى که شب سیر بخوابد و در کنارش مومنى گرسنه و بى غذا باشد، خداوند عزوجل مى فرماید: اى فرشتگان گواه باشید که من این بنده را فرمان دادم و او نافرمانى من کرد و از جز من فرمان برد، من او را به کارش ‍ واگذار کردم ، به عزت و جلالم سوگند که هرگز او را نمى بخشم .
(5)
امام باقر (علیه السلام):
لما سئل عن الکبائر -: کل شى ء أوعد الله علیه النار؛(824)
در پاسخ به سئوال از کبائر فرمود: هر گناهى که خداوند براى آن وعده آتش داده است (گناه کبیره مى باشد).
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لکل ذنب توبة الا سوء الخلق ، فان صاحبه کلما خرج من ذنب دخل فى دنب ؛(825)
هر گناهى توبه دارد مگر بد اخلاقى ، زیرا آدم بد اخلاق از هر گناهى که در آید (و توبه کند) به گناهى دیگر مى افتد.
(7)
امام باقر (علیه السلام):
الذنوب کلها شدیدة وأشدها ما نبت علیه اللحم والدم ؛(826)
همه گناهان بدند و بدترین آنها گناهى است که از آن گوشت و خون بروید.
(8)
امام على (علیه السلام):
- لما سئل: أى دنب أعجل عقوبة لصاحبه ؟ - من ظلم من لا ناصر له الا الله وجاور النعمة یاتقصیر واستطال بالبغى على الفقیر؛(827)
در پاسخ به این سئوال که: کیفر کدام گناه زودتر دامنگیر گنهکار مى شود؟ فرمود: ستم کردن به کسى که یاورى جز خدا ندارد و کوتاهى در شکر نعمت و دراز کردن دست ستم به نیازمند.
(9)
امام باقر (علیه السلام):
أربعه أسرع شى ء عقوبة: رجل أحسنت الیه ویکافیک بالاحسان الیه اسأة ، ورجل لا تبغى علیه وهو یبغى علیک ، ورجل عاهدته على أمر فمن أمرک الوفأ له ومن أمره الغدر بک ، ورجل یصل قرابته ویقطعونه ؛(828)
چهار چیز است که کیفرشان از هر گناهى زودتر به انسان مى رسد: کسى که به او خوبى کنى و او پاداش آن را به بدى دهد، کسى که تو به او ستمى نکنى و او به تو ستم کند، کسى که در کارى با او پیمان بندى و تو به پیمانت وفادار مانى و او خیانت و پیمان شکنى کند و کسى که تو با او رابطه برقرار کنى و او با تو قطع رابطه کند.
(10)
امام سجاد (علیه السلام):
الذنوب التى ترد الدعاء: سوء النیة ، وخبث السریرة ، والنفاق مع الاخوان ، وترک التصدیق بالاجابة ، وتاخیر الصلوات المفروضات حتى تذهب أوقاتها، وترک التقرب الى الله عزوجل بالبر والصدقة ، واستعمال البذأ، والفحش فى القول ؛(829)
گناهانى که از استجابت دعا جلوگیرى مى کنند عبارتند از؛ بد نیتى ، خبث باطن ، دورویى با برادران ، باور نداشتن به اجابت دعا، به تأخیر انداختن نمازهاى واجب تا آن که وقتشان بگذرد، تقرب نجستن به خداى عزوجل با نیکوکارى و صدقه ، بد زبانى و زشتگویى .
84 - آثار گناه
(1)
امام على (علیه السلام):
ما زالت نعمة ولانضارة عیش الا بذنوب اجترحوا ان الله لیس بظلام للعبید؛(830)
هیچ نعمت و شادابى زندگى از دست نرفت مگر به سبب گناهانى که مرتکب شدند، همانا خداوند به بندگان ستم نمى کند.
(2)
امام على (علیه السلام):
احذروا الذنوب فان العبد لیذنب فیحبس الرزق ؛(831)
از گناهان دورى کنید، زیرا بنده با گناهش مانع روزى مى شود.
(3)
امام باقر (علیه السلام):
انه ما من سنة أقل مطرا من سنة ولکن الله یضعه حیث یشأ ان الله عزوجل اذا عمل قوم بالمعاصى صرف عنهم ما کان قد لهم من المطر؛(832)
هیچ سالى کم باران تر از سال دیگر نیست ، بلکه خداوند باران را هر جا که بخواهد مى باراند. اما هر گاه مردمى مرتکب گناه شوند، خداى عزوجل بارانى را که براى آنان مقدر کرده بود از ایشان باز مى دارد.
(4)
امام رضا (علیه السلام):
اذا کذب الولاة حبس المطر واذا جار السلطان هانت الدولة واذا حبست الزکاة ماتت المواشى ؛(833)
هر گاه حاکمان دروغ مى گویند باران بند مى آید و هر گاه سلطان ستم کند دولت سست و بى اعتبار مى شود و هر گاه زکات داده نشود چارپایان بمیرند.
(5)
امام رضا (علیه السلام):
کلما أحدث العباد من الذنوب ما لم یکونوا یعملون احدث الله لهم من البلأ ما لم یکونوا یعرفون ؛(834)
هر گاه بندگان مرتکب گناهانى شوند که قبلا انجام نمى دادند، خداوند بلاهایى را برایشان پدید آورد که سابقه نداشته است .
(6)
امام صادق (علیه السلام):
من یموت بالذنوب اکثر ممن یموت بالاجال ؛(835)
کسانى که بر اثر گناهان مى میرند بیشترند از کسانى که بر اثر رسیدن اجل مى میرند.
(7)
امام على (علیه السلام):
ما جفت الدموع الا لقسوة القلوب و ما قست القلوب الالکثرة الذنوب ؛(836)
اشکها نخشکید مگر به سبب سختدلى و دلها سخت نشد مگر به سبب گناهان زیاد.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ما من قوم یعمل فیهم المعاصى هم أعز وأکثر ممن یعمله ثم لم یغیروه الا عمهم الله تعالى منه بعقاب ؛(837)
هر ملتى که در میانشان گناه کنند و ایشان از گنهکاران قوى تر و بیشتر باشند و جلوگیرى نکنند، خداى والا از جانب خویش همه را عقوبت کند.
(9)
امام صادق (علیه السلام):
أما انه لیس من عرق یضرب و لا نکبة و لا صداع ولامرض الا بذنب وذلک قول الله عزوجل فى کتابه (و ما أصابکم من مصیبة ...) وما یعفو الله أکثر مما یواخذ به ؛(838)
هیچ رگى (بر اثر تب و بیمارى ) نزند و هیچ پایى به سنگ نخورد و هیچ سردرد یا مرضى رخ ندهد: مگر در اثر گناه . این فرموده خداى عزوجل در کتاب اوست که ((اگر شما را مصیبتى رسد به خاطر کارهایى است که مى کنید و خدا بسیارى را مى بخشد)) گناهانى که خداوند مى بخشد بیشتر از گناهانى است که از آنهاباز خواست مى کند.
(10)
امام صادق (علیه السلام):
الذنوب التى تغیر النعم والذنوب التى تورث الندم القتل و التى تنزل النقم الظلم والتى تهتک الستر شرب الخمر والتى تحبس الرزق الزنا والتى تعجل الفنأ قطیعة الرحم والتى ترد الدعاء وتظلم الهوأ عقوق الوالدین ؛(839)
گناهانى که نعمتها را دگرگون مى کند، زورگویى و سرکشى است و گناهانى که پشیمانى به بار مى آورد ستم است و گناهانى که پرده ها را مى درد (و آبرو و حیثیت ها را مى برد) شرابخوارى است و گناهانى که جلوى روزى را مى گیرد زناست و گناهانى که مرگ را شتاب مى بخشد قطع رحم است و گناهانى که مانع استجابت دعا مى شود وفضا را تیره و تار مى کند، آزردن پدر و مادر است .
85 - پاک کننده گناه
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اتق الله حیثما کنت وأتبع السیئة الحسنة تمحها؛(840)
هر کجا هستى تقواى الهى پیشه کن و به دنبال گناه کار نیک انجام بده تا آن را محو کند.
(2)
امام على (علیه السلام):
اوصیکم بتقوى الله ... وارحضوا بها ذنوبکم وداوو بها الاسقام ؛(841)
شما را به تقواى خدا سفارش مى کنم ... به وسیله آن گناه خود را بشویید و بیماریهایتان را درمان کنید.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اربع من کن فیه وکان من قرنه الى قدمه ذنوبا بدلها الله حسنات ؛ الصدق ، والحیأ وحسن الخلق والشکر؛(842)
چهار چیز است که هر کس داشته باشد، اگر سر تا پا غرق گناه باشد، خداوند آن را به حسنه و نیکى تبدیل مى کند: راستى ، حیا، خوش اخلاقى و شکر.
(4)
امام على (علیه السلام):
من کفارات الذنوب العظام: اغاثة الملهوف والتنفیس عن المکروب ؛(843)
یارى رساندن ستمدیده فریاد خواه و شاد کردن غمناک از کفاره هاى گناهان بزرگ است .
(5)
امام صادق (علیه السلام):
جأ رجل الى رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم) فقال: یا رسول الله صلى الله علیه و اله کثرت ذنوبى وضعت عملى ، فقال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم) أکثر السجود فانه یحط الذنوب کما تحط الریح ورق الشجر؛(844)
مردى خدمت پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلم): آمد و عرض کرد: اى رسول خدا گناهانم زیاد شده و اعمالم سست و اندک گشته است ، رسول خدا فرمودند: زیاد سجده کن ، زیرا همانگونه که باد برگ درختان را مى ریزد، سجده گناهان را مى ریزد.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان من الذنوب ذنوبا لا یکفرها الصلاة و لا الصیام و لا الحج و لا العمره یکفرها الهموم فى طلب المعیشة ؛(845)
بعضى گناهانست که نماز و روزه و حج و عمره آنها را پاک نمى کند، فقط گرفتارى در طلب معاش آنها را از بین مى برد.
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لما سأله رجل: ماالذى یمحو عنى الخطایا؟ -: الدموع والخضوع والامراض ؛(846)
در پاسخ به سئوال مردى که پرسید: چه چیز گناهان مرا پاک مى کند؟ فرمودند: اشک ها، خضوع و بیماریها.
(8)
امام رضا (علیه السلام):
من لم یقدر على ما یکفربه ذنوبه فلیکثر من الصلوات على محمد و آله فانها تهدم الذنوب هدما؛(847)
هرکس نمى تواند کارى کند که به سبب آن گناهانش آمرزیده شود بر محمد و آل او بسیار صلوات فرستد، زیرا که آن ، گناهان را ریشه کن مى کند.
(9)
امام على (علیه السلام):
لم یشدد علیک فى قبول الانابة ولم یناقشک بالجریمة ولم یویسک من الرحمة بل جعل نزوعک عن الذنب حسنة وحسب سیئتک واحدة وحسب حسنتک عشرا وفتح لک باب المتاب ؛(848)
در پذیرفتن توبه بر تو سخت نگرفته و به علت گناه تو را در تنگنا نینداخته و از رحمت خویش نومیدت نکرده است ، بلکه خوددارى تو از گناه را حسنه به شمار آورده و گناهت را یک و حسنه ات را ده به شمار آورده و در توبه و بازگشت را براى تو گشوده است .
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أصاب حدا عقوبته فى الدنیا فالله أعدل من أن یثنى على عبده العقوبة فى الاخرة ومن أصاب حدا فسترة الله علیه فالله أکرم من أن یعود فى شى ء قد عفا عنه ؛(849)
هر کس گناهى را مرتکب شود و در دنیا عقوبت آن را ببیند خدا عادل تر از آن است که بار دیگر بنده خویش را در آخرت عقوبت کند و هر کس ‍ گناهى مرتکب شود و خدا آن را بپوشاند خدا کریم تر از آن است که به بخشیده خود باز گردد.
86 - توبه
(1)
امام على (علیه السلام):
التوبة تستنزل الرحمة ؛(850)
توبه ، رحمت الهى را نازل مى کند.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یا على من أنعم الله علیه فشکر واذا ابتلى فصبرو اذا أسأ استغفر دخل الجنة من أى باب شأ؛(851)
اى على هر کس شکر گزار نعمت خدا باشد و چون گرفتار شد صبر نماید و اگر مرتکب گناهى شد توبه کند، از هر درى که بخواهد وارد بهشت مى شود.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لله أفرح بتوبة عبده من العقیم الوالد ومن الضال الواجد ومن الظمآن الوارد؛(852)
هر آینه شادى خداوند از توبه بنده خود بیشتر است تا شادى نازایى که بچه مى آورد و گم کرده اى که گمشده خود را مى یابد و تشنه اى که به آب مى رسد.
(4)
امام على (علیه السلام):
ثمرة التوبة استدراک فوارط النفس ؛(853)
جبران خطاها میوه توبه است .
(5)
امام على (علیه السلام):
عاص یقر بذنبه خیر من مطیع یفتخر بعمله ؛(854)
گنهکارى که به گناه خود اعتراف کند، بهتر است از اطاعت کننده اى که به کار خویش ببالد.
(6)
امام کاظم (علیه السلام):
لیس منا من لم یحاسب نفسه فى کل یوم فان عمل حسنا استزاد الله وان عمل سیئا استغفر اللهه منه وتاب الیه ؛(855)
از ما نیست کسى که هر روز اعمال خود را محاسبه نکند تا اگر نیکى کرده از خدا بخواهد که بیشتر نیکى کند و اگر بدى کرده از خدا طلب آمرزش ‍ نموده و توبه کند.
(7)
امام على (علیه السلام):
التوبة ندم بالقلب واستغفار باللسان وترک بالجوارح واضمار أن لایعود؛(856)
توبه پشیمانى با دل است و آمرزش خواهى با زبان و ترک گناه در عمل و مصمم شدن بر تکرار نکردن آن .
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اذا عملت سیئة فأحدث عندها توبة السر بالسر والعلانیة بالعلانیة ؛(857)
هر گاه کار بدى از تو سر زد، از آن توبه کن ، براى گناه پنهانى ، توبه پنهانى و براى گناه آشکار، توبه آشکار.
(9)
امام صادق (علیه السلام):
أوحى الله عزوجل الى داود (علیه السلام): یا داود ان عبدى المومن اذا أذنب ذنبا ثم رجع وتاب من ذلک الذنب واستحیى منى عند ذکره غفرت له وأنسیته الحفظة و أبدلته الحسنة ولاابالى وأنا أرحم الراحمین ؛(858)
خداى عزوجل به داود پیامبر (علیه السلام) وحى کرد: اى داود هر گاه بنده مومن من گناهى کند و سپس از آن بر گردد و توبه نماید و به هنگام یاد کردن از آن گناه از من شرم کند، او را بیامرزم و آن گناه را از یاد فرشتگان نگهبان اعمال ببرم و آن را به نیکى بدل کنم . و از این کار مرا باکى نیست که من مهربان ترین مهربانانم .
(10)
امام على (علیه السلام):
الناس یوشکون أن ینقطع بهم العمل و یسد علیهم باب التوبة ، فلا ینفع نفسا ایمانها لم تکن آمنت من قبل أو کسبت فى ایمانها خیرا؛(859)
مردم هر لحظه در معرض آن اند که فرصت عملشان به پایان رسد و در توبه بر آنان بسته شود و در نتیجه ایمان کسى که پیش از مرگ ایمان نیاورده و کار خیرى انجام نداده سودى ندارد.
87 - حکومت
(1)رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
عمالکم أعمالکم ، کما تکونون ، یولى علیکم ؛(860)
کارگزاران شما (نتیجه ) اعمال شما هستند، همان گونه که هستید، بر شما حکومت مى شود.
(2)
امام صادق (علیه السلام):
لیس یحب للملوک أن یفرطوا فى ثلاث: فى حفظ الثغور، وتفقد المظالم واختیار الصالحین لاعمالهم ؛(861)
براى حاکم سزاوار نیست که در سه کار کوتاهى کند: حفظ مرزها، رسیدگى به حقوق پایمال شده و انتخاب افراد شایسته براى کارهاى خود.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اذا کانت امراؤ کم خیارکم وأغنیاؤ کم سمحأ کم وامور کم شورى بینکم فظهرالارض خیر لکم من بطنها واذا کانت أمراؤ کم شرارکم وأغنیاؤ کم بخلأ کم وامورکم الى نسیأکم فبطن الارض خیر لکم من ظهرها؛(862)
هر گاه حاکمانتان نیکان شما باشند و ثروتمندانتان بخشندگان شما و کارها میان شما با مشورت باشد، روى زمین از درون آن براى شما بهتر است هر گاه حاکمان شما اشرار شما و ثروتمندان شما بخیلان باشند و کارهاى شما به دست زنان افتد، درون زمین براى شما بهتر از روى زمین است .
(4)
امام على (علیه السلام):
لعمربن الخطاب -: ثلاث ان حفظتهن وعملت بهن کفتک ما سواهن وان ترکتهن لم ینفعک شى ء سواهن . قال: و ما هن یا أباالحسن ؟ قال اقامة الحدود على القریب والبعید والحکم بکتاب الله فى الرضا والسخط والقسم بالعدل بین الاحمر والاسود. فقال له عمر: لعمرى لقد أو جزت وأبلغت ؛(863)
به عمر بن خطاب -: سه چیز است که اگر آنها را به خاطر سپارى و به کار بندى به چیز دیگر نیاز نخواهى داشت و اگر آنها را رها کنى ، هیچ چیز دیگرى سودت نبخشد. عمر گفت: آنها چیست اى اباالحسن ؟ فرمودند: اجراى حدود درباره نزدیکان و بیگانه ، حکم بر اساس کتاب خدا در خشنودى و خشم و تقسیم عادلانه (بیت المال ) میان سرخ و سفید. عمر گفت: به جانم سوگند که کوتاه و رسا گفتى .
(5)
امام على (علیه السلام):
فیما کتب للاشتر لما ولاه مصر -: ثم انظر فى امور عمالک ، فاستعملهم اختبارا و لا تولهم محاباة وأثرة فانهما جماع من شعب الجور والخیانة وتوخ منهم أهل التجربة والحیأ من أهل البیوتات الصالحة والقدم فى الاسلام المتقدمة ؛(864)
در فرمان استاندارى مصر به مالک اشتر -: دیگر آن که در کارهاى کراگزارانت اندیشه و تأمل کن و پس از آزمودن آنها، ایشان را به کار گمار و به صرف جانبدارى یا علاقه به کسى او را عهده دار کارى مکن ، زیرا این دو، کانون انواع ستم و خیانت است . کارگزاران خود را از میان افراد با تجربه و آبرومند خاندان هاى نیک و خوشنام و پیشگام در اسلام انتخاب کن .
(6)
امام على (علیه السلام):
اذا بنى الملک على قواعد العدل و دعم بدعائم العقل نصر الله موالیة وخذل معادیه ؛(865)
چون حکومت بر پایه هاى عدل بنا شود و باستون هاى عقل استوار گردد، خداوند دوستانش را یارى و دشمنانش را خوار مى نماید.
(7)
امام على (علیه السلام):
... واجعل لذوى الحاجات منک قسما تفرغ لهم فیه شخصک وتجلس ‍ لهم مجلسا عاما فتتواضع فیه لله الذى خلقک وتقعد عنهم جندک وأعوانک من أحراسک وشرطک حتى یکلمک متکلمهم غیر متتعتع ...؛(866)
(در فرمان به استاندار مصر) و مقدارى از وقت خود را به نیازمندان خود اختصاص ده و با آنان در یک مجلس عمومى بنشین و شخصا به مشکلاتشان رسیدگى کن و در آن مجلس براى خداوندى که تو را آفریده است فروتنى نما و سربازان و یارانت را که جزء پاسداران و نگهبانان تو هستند از آنان دور بدار تا هر کس مى خواهد سخن بگوید بدون لکنت زبان و ترس مطالبش را اظهار کند...
(8)
امام على (علیه السلام):
من کتابه للاشتر لما ولاه مصر -: ثم تفقد أعمالهم ، وابعث العیون من أهل الصدق والوفأ علیهم فان تعاهدک فى السر لامورهم حدوة لهم على التعمال الامانة ، والرفق بالرعیة وتحفظ من الاعوان ...؛(867)
در فرمان استاندارى مصر به مالک اشتر -: به کارهاى آنان (کارگزاران ) رسیدگى کن و از میان افراد با صداقت و وفادار مراقبانى بر آنها بگمار، زیرا مراقبت پنهانى تو در کارهاى ایشان ، آنها را به رعایت امانت و خوشرفتارى با مردم وا مى دارد و با دقت مراقب دستیاران خویش ‍ باش ...
(9)
امام على (علیه السلام):
أحب لعامة رعیتک ما تحب لنفسک وأهل بیتک واکره لهم ماتکره لنفسک وأهل بیتک فان ذلک أوجب للحجة و أصلح للرعیة ؛(868)
آنچه براى خود و خانواده ات دوست دارى ، براى توده ملت خود نیز دوست بدار و آنچه براى خود و خانواده ات نمى پسندى براى آنان مپسند، زیرا که این کار حجت را تمام تر مى کند، و در اصلاح ملت موثرتر است .
(10)
امام على (علیه السلام):
زکاة السلطان اغاثة الملهوف ؛(869)
زکات حاکم ، فریاد رسى دلسوختگان و درماندگان است .
88 - جامعه شناسى
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لن تقدس امة لایوخذ للضعیف فیها حقه من القوى غیر متعتع ؛(870)
ملتى که نتوان در میان آنان بدون دلهره حق ضعیف را از قوى گرفت ، هرگز قابل ستایش نیست .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
صنفان من امتى اذا صلحا صلحت امتى واذا فسدا، فسدت امتى ، قیل یا رسول الله و من هما؟ قال: الفقهأ والامرأ؛(871)
دو گروه از امت من اگر صالح شوند امتم صالح مى شوند و اگر آنها فاسد شوند امتم فاسد شوند. عرض شد اى رسول خدا آن دو گروه کدامند؟ فرمودند: عالمان و دولتمران .
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
انما أهلک الذین من قبلکم أنهم کانوا اذا سرق فیهم الشریف ترکوه و اذا سرق فیهم الضعیف أقاموا علیه الحد؛(872)
هلاک پیشینیان شما از آنجا بود که اگر سرشناسى دزدى مى کرد، رهایش ‍ مى ساختند و چون ناتوانى دزدى مى نمود، مجازاتش مى کردند.
(4)
امام صادق (علیه السلام):
العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس ؛(873)
کسى که به اوضاع زمان خود آگاه باشد، گرفتار هجوم اشتباهات نمى شود.
(5)
امام على (علیه السلام):
لایزال الناس بخیر ما تفاوتوا فاذا استووا، هلکوا؛(874)
مردم تا زمانى که با هم تفاوت دارند، در خیرند و هر گاه همه یکسان شوند هلاک مى گردند.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):

لا تختلفوا، فان من کان قبلکم اختلفوا فهلکوا؛(875)

با هم اختلاف نکنید، که پیشینیان شما دچار اختلاف شدند و نابود گشتند.
(7)
امام على (علیه السلام):
الناس بأمرائهم أشبه منهم بآبائهم ؛(876)
مردم به دولتمردان خود شبیه ترند تا به پدرانشان .
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أصبح لایهتم بامور المسلمین فلیس منهم و من سمع رجلا ینادى یا للمسلمین فلم یجبه فلیس بمسلم ؛(877)
هر کس صبح کند و به امور مسلمانان همت نورزد، از آنان نیست و هر کس ‍ فریاد کمک خواهى کسى را بشنود و به کمکش نشتابد، مسلمان نیست .
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اذا کثر الزنا بعدى کثر موت الفجأة واذا طفف المکیال اخذهم الله بالسنین والنقص واذا منعوا الزکاة منعت الارض برکاتها من الزرع والثمار والمعادن واذا جاروا فى الحکم تعاونوا على الضلم والعدوان واذا نقضوا العهود سلط الله علیهم عدوهم ...؛(878)
چون پس از من زنا زیاد شود، مرگ ناگهانى زیاد مى شود و چون کم فروشى کنند، خداوند آنان را به قحطى و کمبود مبتلا مى گرداند و چون زکات ندهند، زمین برکات خود مانند غلات و میوه ها و معادن را از آنان دریغ مى دارد و چون در قضاوت ستم نمایند، بر ظلم و تجاوز یکدیگر را یارى کنند و چون عهد و پیمان ها را بشکنند، خداوند دشمنشان را بر آنان مسلط کند...
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ألا کلکم راع وکلکم مسؤ ول عن رعیته ؛(879)
آگاه باشید که همه شما سرپرست و مسئوول هستید و درباره زیردستانتان بازخواست مى شوید.
89 - حق
(1)
امام على (علیه السلام):
ان الحق لا یعرف بالرجال اعرف الحق تعرف أهله ؛(880)
حق به شخصیت ها شناخته نمى شود، خود حق را بشناس تا پیروان آن را بشناسى .
(2)
امام صادق (علیه السلام):
لیس من باطل یقوم بازأ الحق الا غلب الحق بالباطل وذلک قوله: (بل نقذف بالحق على الباطل فیدمغه ...)؛(881)
هیچ باطلى نیست که در برابر حق بایستد مگر آن که حق بر باطل چیره شود و این سخن خداوند است: ((بلکه حق را بر سر باطل مى زنیم تا آن را در هم کوبد...)).
(3)
امام على (علیه السلام):
من عمل بالحق مال الیه الخلق ؛(882)
هر کس بر اساس حق رفتار کند، مردم به سوى او روى خواهد آورد.
(4)
امام على (علیه السلام):
لن یدرک النجاة من لم یعمل بالحق ؛(883)
هرگز رستگار نمى شود (نجات پیدا نمى کند) کسى که به حق عمل نکند.
(5)
امام على (علیه السلام):
أشبه الناس بأنبیأ الله أقولهم للحق وأصبر هم على العمل به ؛(884)
شبیه ترین مردم به پیامبران الهى کسى است که در بیان حق گویاتر و در عمل به حق صابرتر باشد.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اقبل الحق ممن أتاک به - صغیر أو کبیر - وان کان بغیضا، واردد الباطل على من جأ به من صغیر أوکبیر وان کان حبیبا؛(885)
حق را از هر کس برایت آورد کوچک باشد و یا بزرگ بپذیر هر چند دشمنت باشد و باطل را، کوچک یا بزرگ هر کس گوید به خودش برگردان هر چند دوستت باشد.
(7)
امام على (علیه السلام):
أصبر نفسک على الحق فانه من منع شیئا فى حق أعطى فى باطل مثلیه ؛(886)
خود را بر اداى حق شکیبا دار که هر کس حق را ادا نکند، دو برابر آن را در باطل مى پردازد.
(8)
امام صادق (علیه السلام):
وقد استفتاه رجل من أهل الجبل فأفتاه بخلاف ما یحب ، فرأى أبو عبدالله الکراهة فیه -: یا هذا، اصبر على الحق ، فانه لم یصبر أحد قط الحق الا عوضه الله ما هو خیر له ؛(887)
مردى از اهالى جبل از امام صادق (علیه السلام) استفتایى کرد، حضرت فتوایى داد که بر خلاف میل او بود. امام ناراحتى را در چهره او مشاهده کردند، پس فرمودند: اى مرد! حق را تحمل کن ، زیرا هیچ کسى حقى را تحمل نکرد مگر این که خداوند در عوض چیزى که برایش بهتر است به او عطا فرمود.
(9)
امام صادق (علیه السلام):
خیر الناس قضاة الحق ؛(888)
بهترین مردم کسانى هستند که به حق قضاوت کنند.
(10)
امام على (علیه السلام):
أعظم الخطایا اقتطاع مال امرء مسلم بغیر حق ؛(889)
بزرگ ترین معصیت ، مال مسلمانى را به ناحق در اختیار گرفتن است .
90 - عدالت
(1)
امام صادق (علیه السلام):
ثلاثة اشیأ یحتاج الناس طرا الیها: الامن والعدل والخصب ؛(890)
سه چیز است که همه مردم به آنها نیاز دارند: امنیت ، عدالت و آسایش .
(2)
امام صادق (علیه السلام):
العدل احلى من الشهد والین من الزبد واطیب ریحا من المسک ؛(891)
عدالت از عسل شیرین تر، از کره نرم تر و از مشک خوشبوتر است .
(3)
امام صادق (علیه السلام):
الناس یستغنون اذا عدل بینهم وتنزل السمأ رزقها وتخرج الارض ‍ برکتها باذن الله تعالى ؛(892)
هنگامى که در میان مردم عدالت بر قرار شود، بى نیاز مى شوند و به اذن خداوند متعال آسمان روزى خود را فرو مى فرستد و زمین برکاتش را بیرون مى ریزد.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
عدل ساعة خیر من عبادة سبعین سنة قیام لیلها وصیام نهارها؛(893)
ساعتى عدالت بهتر از هفتاد سال عبادت است که شب هایش به نماز و روزهایش به روزه بگذرد.
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اعدل الناس من رضى للناس مایرضى لنفسه وکره لهم ما یکره لنفسه ؛(894)
عادل ترین مردم کسى است که براى مردم همان را بپسندد که براى خود مى پسندد و براى آنان نپسندد آنچه را براى خود نمى پسندد.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اذا حکموا بغیر عدل ارتفعت البرکات ؛(895)
هنگامى که به غیر عدالت حکم کنند، برکت ها از بین مى روند.
(7)
امام على (علیه السلام):
اجعل الدین کهفک والعدل سیفک تنج من کل سوء و تظفر على کل عدو؛(896)
دین را پناهگاه و عدالت را اسلحه خود قرار ده تا از هر بدى نجات پیدا کنى و بر هر دشمنى پیروز گردى .
(8)
امام على (علیه السلام):
ان العدل میزان الله سبحانه الذى وضعه فى الخلق ونصبه لاقامة الحق فلا تخالفه فى میزانه و لا تعارضه فى سلطانه ؛(897)
براستى که عدالت ترازوى (معیار) خداى سبحان است که در میان خلق نهاده است و براى برپاداشتن حق نصب فرموده ، پس در ترازوى خداوند با او مخالفت نکن و با حکومتش مقابله ننما.
(9)
امام على (علیه السلام):
قلوب الرعیة خزائن راعیها فما اودعها من عدل اوجور وجده ؛(898)
دلهاى مردم صندوقچه هاى حاکم است ، پس آنچه از عدالت و یا ظلم در آنها بگذارد، همان را خواهد دید.
(10)
امام على (علیه السلام):
استعمل العدل واحذر العسف والحیف فان العسف یعود بالجلأ والحیف یدعوا الى السیف ؛(899)
عدالت را اجرا کن و از زورگویى و ستمگرى بپرهیز زیرا زور گویى مردم را به ترک از وطن وامى دارد، و ستم آنان را به قیام مسلحانه مى کشاند.
91 - ظلم
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الظلم ثلاثة: فظلم لا یغفره الله وظلم یغفره وظلم لایترکه ، فأما الظلم الذى لا یغفره الله فالشرک قال الله: ((ان الشرک لظلم عظیم )) وأما الظلم الذى یغفره الله فظلم العباد أنفسهم فیما بینهم وبین ربهم وأما الظلم الذى لا یترکه الله فظلم العباد بعضه بعضا؛(900)
ظلم سه قسم است ، ظلمى که خدا نمى آمرزد، ظلمى که مى آمرزد و ظلمى که از آن نمى گذرد، اما ظلمى که خدا نمى آمرزد شرک است خداوند مى فرماید ((حقاکه شرک ظلمى بزرگ است )) و اما ظلمى که خدا مى آمرزد، ظلم بندگان بخودشان میان خود و پروردگارشان است اما ظلمى که خدا از آن نمى گذرد ظلم بندگان به یکدیگر است .
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اتقوا دعوة المظلوم وان کان کافرا لیس دونها حجاب ؛(901)
از نفرین مظلوم بترسید اگر چه کافر باشد، زیرا در برابر نفرین مظلوم پرده و مانعى نیست .
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من أخذ للمظلوم من الظالم کان معى فى الجنة تصاحبا؛(902)
هر کس داد مظلوم را از ظالم بگیرد، در بهشت با من یار و هم نشین باشد.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان الناس اذا رأوا الظالم فلم یأخذوا على یدیه أوشک أن یعمهم الله بعقاب منه ؛(903)
مردم آنگاه که ظالم را ببینند و او را باز ندارند، انتظار مى رود که خداوند همه را به عذاب خود گرفتار سازد.
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لینصر الرجل أخاه ظالما أو مظلوما ان کان ظالما فینهاه فانه له نصرة وان کان مظلوما فینصره ؛(904)
انسان باید برادر (دینى ) خویش را یارى کند چه ظالم باشد چه مظلوم اگر ظالم باشد او را باز دارد و این بمنزله یارى کردن اوست و اگر مظلوم باشد یاریش کند.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یقول الله عزوجل: وعزتى وجلالى لانتقمن من الظالم فى عاجله وآجله ولانتقمن ممن رأى مظلوما فقدر أن ینصره فلم ینصره ؛(905)
خداى عزوجل مى فرماید: به عزت و جلالم سوگند که از ظالم در دنیا و آخرت انتقام مى گیرم و از کسى هم که مظلومى را ببیند و بتواند یاریش ‍ کند و نکند بى گمان انتقام مى گیرم .
(7)
امام باقر (علیه السلام):
ما انتصر الله من ظالم الا بظالم و ذلک قوله عزوجل (وکذلک نولى بعض الظالمین بعضا)؛(906)
خداوند هیچ گاه از ظالم انتقام نگرفت مگر به وسیله ظالمى دیگر و این سخن خداى عزوجل است که ((و بدین سان ظالمان را به سزاى اعمالى که مى کنند بر یکدیگر مسلط مى کنیم )).
(8)
امام على (علیه السلام):
من طلب عزا بظلم وباطل أورثه الله ذلا بانصاف و حق ؛(907)
هر کس عزت را با ظلم و باطل طلب کند، خداوند به انصاف و حق ذلت نصیبش مى نماید.
(9)
امام سجاد (علیه السلام):
اللهم انى أعوذبک من ... أن نعضد ظالما أو نخذل ملهوفا أو نروم ما لیس لنا بحق ؛(908)
خدایا به تو پناه مى برم ... از این که ظالمى را یارى کنیم و یا مظلوم و دلسوخته اى را بى یاور گذاریم و یا آنچه حق ما نیست بخواهیم .
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
رحم الله عبدا کانت لاخیه عنده مظلمة فى عرض أومال فجأه فاستحله قبل أن یوخذ ولیس ثم دینار ولادرهم فان کانت له حسنات اخذ من حسناته وان لم تکن له حسنات حملوا علیه من سیئاته ؛(909)
خدا رحمت کند بنده اى را که حلالیت بطلبد از برادرى که به آبرو یا مال او تجاوز کرده ، قبل از آن که (در قیامت ) از او بازخواست کنند، آنجا که دینار و درهمى نباشد، در نتیجه اگر شخص کار نیکى داشته باشد از آن بردارند و اگر نداشته باشد، از گناهان مظلوم برداشته بر گناهان او بیفزاید.
92 - آزادى
(1)
امام صادق (علیه السلام):
خمس خصال من لم تکن فیه خصلة منها فلیس فیه کثیر مستمتع أولها: الوفأ والثانیة التدبیر والثالثة الحیأ والرابعة حسن الخلق والخامسة وهى تجمع هذه الخصال ، الحریه ؛(910)
پنج خصلت است که در هر کس یکى از آنها نباشد خیر و بهره زیادى در او نیست: اول: وفادارى دوم: تدبیر سوم: حیا چهارم: خوش اخلاقى و پنجم :- که چهار خصلت دیگر را نیز در خود دارد - آزادگى .
(2)
امام على (علیه السلام):
لاتکن عبد غیرک وقد جعلک الله حرا؛(911)
بنده دیگرى مباش که خداوند تو را آزاد آفرید.
(3)
امام صادق (علیه السلام):
ان الحر حر على جمیع أحواله: ان نابته نائبة صبر لها، وان تداکت علیه المصائب لم تسکره وان اسر وقهر واستبدل بالیسر عسرا، کما کان یوسف الصدیق الامین صلوات الله علیه: لم یضرر حریته أن استعبد وقهر واسر؛(912)
آزاده در همه حال آزاده است: اگر بلا و سختى به او رسد شکیبایى ورزد و اگر مصیبت ها بر سرش فرو ریزند او را نشکنند هر چند به اسیرى افتد و مقهور شود و آسایش را از دست داده و به سختى و تنگدستى افتد. چنان که یوسف صدیق امین ، صلوات الله علیه ، به بندگى گرفته شد و مقهور و اسیر گشت اما این همه به آزادگى او آسیب نرساند.
(4)
امام على (علیه السلام):
الحریة منزهة من الغل والمکر؛(913)
آزادگى از کینه توزى و مکر منزه است .
(5)
امام على (علیه السلام):
من توفیق الحر اکتسابه المال من حله ؛(914)
از موفقیت آزاده این است که مال را از راه حلال به دست آورد.
(6)
امام على (علیه السلام):
ابذل مالک فى الحقوق وواس به الصدیق فان السخأ بالحرأ خلق ؛(915)
دارایى خود را در آنجا که حق است ببخش و با آن دوستانت را یارى رسان که جامه بخشندگى برتن آزاد مرد زیبنده تر است .
(7)
امام على (علیه السلام):
العبد حر ما قنع ، الحر عبد ما طمع ؛(916)
بنده قانع آزاد است و آزاد طمعکار، بنده .
(8)
امام على (علیه السلام):
من قضى ما أسلف من الاحسان فهو کامل الحریة ؛(917)
هر کس به وعده نیکى اى که در گذشته داده است عمل کند آزادگى اش ‍ کامل است .
(9)
امام على (علیه السلام):
من قام بشرائط العبودیة أهل للعتق ، من قصر عن أحکام الحریة اعید الى الرق ؛(918)
هر کس شرایط بندگى خدا را به جا آورد سزاوار آزادگى مى شود و هر کس ‍ در عمل به شرایط آزادگى کوتاهى کند، به بندگى (غیر خدا) مبتلا مى شود.
(10)
امام حسین (علیه السلام):
ان لم یکن لکم دین و کنتم لا تخافون المعاد فکونوا أحرارا فى دنیاکم ؛(919)
اگر دین ندارید و از قیامت نمى ترسید لااقل در دنیاى خود آزاد مرد باشید.
93 - طب
(1)
امام رضا (علیه السلام):
ان الله تبارک و تعالى لى یبح أکلا ولاشربا الا لما فیه المنفعة والصلاح ولم یحرم الا ما فیه الضرر والتلف والفساد، فکل نافع مقوللجسم فیه قوة للبدن فهو حلال ؛(920)
خداوند تبارک و تعالى هیچ خوردنى و نوشیدنى را حلال نکرده است مگر آن که در آن منفعت و صلاحى بوده و هیچ خوردنى و نوشیدنى را حرام ننموده مگر آن که در آن زیان و مرگ و فسادى بوده است پس هر چیز سودمندى مقوى براى جسم ، که باعث تقویت بدن است حلال شده است .
(2)
امام على (علیه السلام):
فى وصیته لابنه الحسن (علیه السلام) یا بنى ألا اعلمک أربع خصال تستغنى بها عن الطب ؟ فقال: بلى یا امیر المومنین ، قال: لاتجلس على الطعام الا وأنت جائع و لا تقم عن الطعام الا وأنت تشتهیه ، وجود المضغ ، واذا نمت فاعرض نفسک على الخلأ فاذا استعملت هذا استغنیت عن الطب ؛(921)
در سفارشى به فرزند خود امام مجتبى (علیه السلام) فرمودند: فرزندم ! آیا چهار نکته به تو نیاموزم که با رعایت آنها از طبیب بى نیاز شوى ؟ عرض کرد: چرا، اى امیرالمومنان . حضرت فرمودند: تا گرسنه نشدى غذا نخور و تا اشتها دارى از غذا دست بکش و غذا را خوب بجو و قبل از خوابیدن قضاى حاجت کن . اگر این نکات را رعایت کنى . از مراجعه به طبیب بى نیاز مى شوى .
(3)
امام حسین (علیه السلام):
فبادروا بصحة الاجسام فى مدة الاعمار؛(922)
در مدت عمر، در حفظ سلامت تن بکوشید.
(4)
امام صادق (علیه السلام):
لا یستغنى أهل کل بلد عن ثلاثة یفزع الیهم فى أمر دنیاهم وآخرتهم ، فان عدموا ذلک کانوا همجا: فقیه عالم ورع وأمیر خیر مطاع وطبیب بصیر ثقة ؛(923)
مردم هر شهرى به سه چیز نیازمندند که در امور دنیا و آخرت خود به آنها رجوع کنند و چنانچه آن سه را نداشته باشند گرفتار جهل و نابسامانى مى شوند: دین شناس داناى پرهیزکار، حاکم نیکوکارى که مردم از او اطاعت کنند و پزشک بصیر مورد اعتماد.
(5)
امام رضا (علیه السلام):
لیس من دوأ الا وهو یهیج دأ؛(924)
دارویى نیست مگر این که بیمارى دیگرى را تحریک مى کند.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
تجنب الدوأ ما احتمل بدنک الدأ فاذا یحتمل الدأ فالدوأ؛(925)
تا هنگامى که بدنت درد را تحمل مى کند از مصرف دارو بپرهیز، چنانچه درد را تحمل نکردى آنگاه از دارو استفاده کن .
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ما خلق الله تعالى دأ الا و خلق دوأ الاالسام ؛(926)
خداوند هیچ دردى را بى درمان نیافریده مگر سام (مرگ ) که هیچ درمانى ندارد.
(8)
امام رضا (علیه السلام):
اثنان علیلان أبدا: صحیح محتم وعلیل مخلط؛(927)
دو گروه همیشه مریضند، سالمى که پرهیز مى کند و مریضى که پرهیز نمى کند.
(9)
امام رضا (علیه السلام):
من أراد أن لایوذیه معدته فلا یشرب بین طعامه مأ؛(928)
هر کس مى خواهد معده اش آزارش ندهد، در بین غذا آب نخورد.
(10)
امام صادق (علیه السلام):
لا تدخل الحمام الا وفى جوفک شى ء یطفى به عنک وهج المعدة وهو أقوى للبدن ولاتدخله وأنت ممتلى ء من الطعام ؛(929)
داخل حمام نشو مگر در حالى که در شکمت چیزى (غذایى ) که شدت حرارت معده را خاموش کند وجود داشته باشد، که براى بدن موجب تقویت است و در حالى که شکمت از غذا پر است نیز وارد حمام مشو.
94 - عیادت
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
عائد المریض یخوض فى الرحمة ؛(930)
عیادت کننده از بیمار، در رحمت خدا غوطه ور مى شود.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
عائد المریض فى مخرفة الجنة ، فاذا جلس عنده غمرته الرحمة ؛(931)
عیادت کننده از بیمار، در نخلستان بهشت میوه مى چیند و هر گاه نزد بیمار بنشیند، رحمت خدا او را فرا مى گیرد.
(3)
امام صادق (علیه السلام):
من عاد مریضا شیعه سبعون ألف ملک یشتغفرون له حتى یرجع الى منزله ؛(932)
هر کس به عیادت بیمار برود، هفتاد هزار فرشته او را مشایعت مى کنند و برایش آمرزش مى طلبند تا آن گاه که به منزل خود برگردد.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان الله عزوجل یقول یوم القیامة: یابن آدم مرضت فام تعدنى ! قال: یا رب کیف أعودک وأنت رب العالمین ؟! قال: أما علمت أن عبدى فلانا مرض فلم تعده ؟! أما علمت أنک لو عدته لوجدتنى عنده ؟؛(933)
خداى عزوجل در روز قیامت مى فرماید: اى پسر آدم ! من بیمار شدم اما عیادتم نکردى ؟ عرض مى کند: پروردگارا چگونه تو را عیادت کنم حال آن که تو پروردگار جهانیانى ؟ مى فرماید: مگر ندانسته اى که فلان بنده ام مریض شد و عیادتش نکردن ، مگر نمى دانستى که اگر به عیادتش روى ، مرا نزد او مى یابى ؟
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
خیر العیادة اخفها؛(934)
بهترین عیادت ، آن است که سبک تر برگزار شود.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
عد من لایعودک وأهد من لایهدى لک ؛(935)
از کسى که به عیادت تو نمى آید عیادت کن و به کسى که به تو هدیه نمى دهد، هدیه بده .
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
للمسلم على المسلم خمس ... ویعوده اذا مرض ...؛(936)
مسلمان بر مسلمان پنج حق دارد... و وقتى بیمار شد عیادتش ‍ کند.
(8)
امام صادق (علیه السلام):
مولى لجعفربن محمد (علیه السلام) مرض بعض موالیه فخرجنا الیه نعوده ونحن عدة من موالى جعفر فاستقبلنا جعفر (علیه السلام) فى بعض ‍ الطریق فقال لنا أین تریدون ؟ فقلنا: نرید فلانا نعوده فقال لنا: قفوا، فوقفنا، فقال: مع أحد کم تفاحة أو سفر جلة أو اترجة أو لعقه من طیب أو قطعة من عودبخور؟ فقلنا: ما معناشى ء من هذا، فقال: أما تعلمون أن المریض ‍ یستریح الى کل ماادخل به عیله ؛(937)
یکى از وابستگان امام صادق (علیه السلام) گوید: یک نفر از یاران حضرت بیمار شد و ما عده اى از یاران امام براى عیادت او بیرون رفتیم . در راه با حضرت صادق (علیه السلام) روبرو شدیم . از ما پرسیدند: کجا مى روید؟ عرض کردیم به عیادت فلانى مى رویم . فرمودند: بایستید. ما ایستادیم . حضرت فرمودند: آیا سیبى ، بهى ، ترنجى ، کمى عطر یا قطعه اى عود با یکى از شما هست ؟ عرض کردیم: از این چیزها با خود نداریم . حضرت فرمودند: مگر نمى دانید که بیمار از این که چیزى برایش ببرند، آرامش مى یابد.
(9)
امام على (علیه السلام):
ان من أعظم العواد اجرا عند الله عزوجل لمن اذا عاد أخاه حفف الجلوس الا أن یکون المریض یحب ذلک ویریده ویسأله ذلک ؛(938)
از بزرگترین پاداش ها در نزد خداوند عزوجل را آن عیادت کننده دارد که هر گاه به عیادت برادرش برود، زمان کوتاهى نزد او بنشیند، مگر این که خود بیمار دوست داشته باشد و از او بخواهد که بیشتر بنشیند.
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
عودوا المریض واتبعوا الجنازة یذکرکم الاخرة ؛(939)
به عیادت بیمار بروید و در تشییع جنازه شرکت کنید، که شما را به یاد آخرت مى اندازد.
95 - پاکیزگى
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان الله تعالى جمیل یحب الجمال ، سخى یحب اسخأ، نظیف یحب النظافة ؛(940)
خداوند زیباست و زیبایى را دوست دارد، بخشنده است و بخشش را دوست دارد، پاکیزه است و پاکیزگى را دوست دارد.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
تنظفوا بکل ما استطعتم فان الله تعالى بنى الاسلام على النظافة ولن یدخل الجنة الا کل نظیف ؛(941)
خودتان را با هر وسیله اى که مى توانید پاکیزه کنید، زیرا که خداى متعال اسلام را برپایه پاکیزگى بنا کرده است و هرگز به بهشت نرود مگر کسى که پاکیزه باشد.
(3)
امام على (علیه السلام):
نعم البیت الحمام تذکر فیه النار ویذهب بالدرن ؛(942)
چه نیکو جایگاهى است حمام ، یادآور دوزخ است و چرک را از میان مى برد.
(4)
امام على (علیه السلام):
تنطفوا بالمأ من النتن الریح الذى یتأذى به ؛(943)
خودتان را با آب ، از بوى بد، که دیگران را آزار مى دهد بشویید.
(5)
امام صادق (علیه السلام):
ان لکل ثمرة سما فاذا اتیتم بها فمسوها بالمأ أو اغمسوها فى المأ؛(944)
هر میوه اى سمى دارد، هر گاه میوه به دستتان رسید آن را با آب بشویید و یا در آب فرو برید.
(6)
امام على (علیه السلام):
النظیف من الثیاب یذهب الهم والحزن وهو طهور للصلاة ؛(945)
لباس پاکیزه غم و اندوه را مى برد و موجب پاکیزگى نماز است .
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لا یطولن أحدکم شاربه و لا شعر ابطیه و لا عانته فان الشیطان یتخذها مخبئا یستتر بها؛(946)
بلند نکند کسى از شما موهاى سبیل و موهاى زیر بغل و موى زیر شکم خود را، زیرا شیطان این مراکز را پناهگاه خود قرار داده زیر موها پنهان مى شود.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
تقلیم الاظفار یمنع الدأ الاعظم ویزید الرزق ؛(947)
گرفتن ناخنها درد بزرگ را مانع مى شود و روزى را زیاد مى کند.
(9)

امام على (علیه السلام):

نظفوا بیوتکم من حوک العنکبوت ، فان ترکه فى البیت یورث الفقر؛(948)
خانه هاى خود را از تار عنکبوت تمیز کنید، زیرا باقى گذاشتن آن در خانه ، فقر مى آورد.
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لا تبیتوا القمامة فى بیوتکم وأخرجوها نهارا، فانها مقعد الشیطان ؛(949)
زباله را شب در خانه هاى خود نگه ندارید و آن را در روز به بیرون از خانه منتقل کنید، زیرا زباله نشیمنگاه شیطان است .
96 - مسواک
(1)
امام باقر (علیه السلام):
لو یعلم الناس ما فى السواک لاباتوه معهم فى لحاف ؛(950)
اگر مردم نتایج و خواص مسواک کردن را بدانند هیچ گاه مسواک را از خود جدا نمى کنند.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ما زال جبرئیل یوصینى بالسواک حتى خفت أن احفى او ادرد؛(951)
جبرائیل پیوسته مرا به مسواک سفارش مى کرد تا جایى که ترسیدم (از کثرت مسواک زدن ) دندانهایم سائیده شود و از بین برود.
(3)
امام صادق (علیه السلام):
فى السواک اثنتا عشرة خصلة: هو من السنة ، و مطهرة للفم ، ومجلاة للبصر، ویرضى الرحمن ، یبیض الاسنان ، یذهب بالحفر، ویشد اللثة ، ویشهى الطعام ، ویذهب بالبلغم ، ویزید فى الحفظ، ویضاعف الحسنات ، وتفرح به الملائکة ؛(952)
در مسواک زدن دوازده فایده وجود دارد: 1. سنت پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) است ، 2. دهان را پاکیزه مى کند، 3. نور چشم را زیاد مى کند، 4. باعث خشنودى خداوند است ، 5. دندانها را سفید مى کند، 6. پوسیدگى آنها را از بین مى برد، 7. لثه را محکم مى سازد، 8. اشتها آور است ، 9. بلغم را مى برد، 10. حافظه را زیاد مى کند، 11. حسنات دو چندان مى شوند، 12. فرشتگان شاد مى گردند.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
علیکم بالسواک فنعم الشى ء السواک یشد اللثة ویذهب بالبخر و یصلح المعدة ویزید فى درجات الجنة ویرضى الرب ویسخط الشیطان ؛(953)
مسواک کنید که مسواک زدن خوب چیزى است لثه را محکم مى کند، بوى دهان را مى برد، معده را اصلاح مى کند، درجات بهشت را مى افزاید، پروردگار را خشنود مى کند و شیطان را به خشم مى آورد.
(5)
امام على (علیه السلام):
السواک مرضاة لله وسنة النبى (صلى الله علیه و آله و سلم) ومطیبة للفم ؛(954)
مسواک زدن سبب خشنودى خداوند، اجراى سنت پیغمبر و وسیله خوش بویى و پاکیزگى دهان است .
(6)
امام رضا (علیه السلام):
السواک یجلو البصر وینبت الشعر ویذهب بالدمعة ؛(955)
مسواک زدن ، نور چشم را زیاد مى کند، مو را پر پشت مى نماید و آبریزش ‍ چشم را برطرف مى سازد.
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
تخللوا فانه لیس شى ء أبغض الى الملائکة من أن یروا فى أسنان العبد طعاما؛(956)
خلال کنید که بدترین چیز نزد فرشتگان این است که لاى دندانهاى بنده اى مانده غذا ببینند.
(8)
امام صادق (علیه السلام):
ما أدرت علیه لسانک فأخرجته فابلعه وما أخرجته بالخلال فارم به ؛(957)
بعد از غذا زبان را دور دهان بگردان ، هر چه با زبان در آمد فرو ببر، و آنچه را با خلال بیرودن آوردى از دهان بیرون افکن .
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اذا استکتم فاستاکوا عرضا؛(958)
وقتى مسواک مى کنید از عرض ، دهان ها را مسواک بزنید.
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ورکعتین بسواک أحب الى الله عزوجل من سبعین رکعة بغیر سواک ؛(959)
دو رکعت نماز با دندان هاى مسواک زده نزد خداوند عزوجل محبوب تر از هفتاد رکعت نماز بدون مسواک است .
97 - عطر
(1)
امام على (علیه السلام):
الطیب نشرة ، والعسل نشرة والرکوب نشرة ، والنظر الى الخضرة نشرة ؛(960)
عطر، عسل ، سوارى و نگاه به سبزه شادى آفرین هستند.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الطیب یشد القلب ؛(961)
بوى خوش قلب را تقویت مى کند.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان خیار عباد الله الموفون المطیبون ؛(962)
بهترین بندگان خدا کسانى هستند که به وعده وفا کنند و بوى خوش بکار برند.
(4)
امام صادق (علیه السلام):
صلاة متطیب أفضل من سبعین صلاة بغیر طیب ؛(963)
یک نماز با عطر بهتر از هفتاد نماز بدون عطر است .
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ما طابت رائحة عبد الا زاد عقله ؛(964)
هیچ کس خوشبو نگردید مگر این که بر عقلش افزوده شد.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ثلاث حق على کل مسلم: الغسل یوم الجمعة و السواک والطیب ؛(965)
سه چیز است که بر هر مسلمانى لازم است: غسل جمعه ، مسواک زدن و استعمال بوى خوش .
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
خمس من سنن المرسلین: الحیأ والحلم والحجامة والسواک والتعطر؛(966)
پنچ چیز از سنت پیغمبران است: حیا، حلم ، حجامت ، مسواک و عطر زدن .
(8)
امام کاظم (علیه السلام):
لا ینبغى للرجل أن یدع الطیب فى کل یوم فان لم یقدر علیه فیوم ویوم لا، فان لم یقدر ففى کل جمعة ولایدع ؛(967)
شایسته است که مرد هر روز از عطر استفاده کند، اگر هر روز نتوانست ، یک روز در میان عطر زند و چنانچه این هم مقدورش نبود جمعه ها را ترک نکند.
(9)
امام صادق (علیه السلام):
جأت امرأة الى رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم) فقالت: یا رسول الله ما حق الزوج على المرأة ؟ قال :... و علیها أن تطیب بأطیب طیبها؛(968)
زنى نزد پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) آمد و عرض کرد: یا رسول الله ، حق مرد بر زن چیست ؟ حضرت فرمودند:... و اینکه خود را براى او بیاراید و با بهترین عطرها خوشبو کند.
(10)
امام باقر (علیه السلام):
- فى أحکام النسأ - لایجوز لها أن تتطیب اذا خرجت من بیتها؛(969)
جایز نیست زن با بوى خوش از خانه بیرون برود.
98 - خواص خوراکیها
(1)
امام على (علیه السلام):
أکل السفر جل قوة للقلب الضعیف وهو یطیب المعدة ویذکى الفؤ اد ویشجع الجبان ویحسن الولد؛(970)
خوردن به قلب ضعیف را قوى ، معده را پاک ، ترسو را شجاع و فرزند را زیبا مى کند.
(2)
امام صادق (علیه السلام):
لو یعلم الناس ما فى التفاح ، ماداووا مرضاهم الا به ، ألا وانه أسرع شى ء منغعة للفؤ اد خاصة وانه نضوحة ؛(971)
اگر مردم مى دانستند چه خواصى در سیب وجود دارد، بیماران خود را تنها با آن درمان مى کردند. سیب از هر چیزى سریع تر به قلب فایده مى بخشد به ویژه آن که خوشبو کننده مى باشد.
(3)
امام على (علیه السلام):
العسل شفأ من کل دأ و لا دأ فیه یقل البلغم ویجلو القلب ؛(972)
عسل شفاى هر بیمارى اى است و هیچ بیمارى در آن نیست ، بلغم را کم و قلب را جلا مى دهد.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
یا على علیک بالعدس فانه مبارک مقدس وهو یرق القلب ویکثر الدمعة وانه بارک علیه سبعون نبیا؛(973)
اى على تو را سفارش مى کنم به خوردن عدس ، زیرا مبارک و پاک کننده است ، قلب را رقیق و اشک را زیاد مى کند و هفتاد پیامبر پیوسته از آن استفاده مى کردند.
(5)
امام صادق (علیه السلام):
نعم الطعام الزیت یطیب النکهة ویذهب بالبلغم ویصفى اللون و یشد العصب ویذهب بالوصب ویطفى ء الغضب ؛(974)
زیتون غذاى خوبى است ، دهان را خوشبو مى کند، بلغم را از بین مى برد، چهره را باز، اعصاب را محکم مى کند و مرض را مى برد و خشم را خاموش مى کند.
(6)
امام رضا (علیه السلام):
التین یذهب بالبخر ویشد العظم وینبت الشعر ویذهب بالدأ یحتاج معه الى دوأ؛(975)
انجیر بوى بد دهان را بر طرف ، استخوآنها را محکم ، رویش مو را زیاد، بیمارى را برطرف مى کند و با وجود آن احتیاجى به دارو نیست .
(7)
امام صادق (علیه السلام):
(سمعت أبا عبدالله (علیه السلام) یقول فى الغبیرا:) ان لحمه ینبت اللحم وعظمه ینبت العظم وجلده ینبت الجلد ومع ذلک فانه یسخن الکلیتین ویدبغ المعدة المعدة وهو أمان من البواسیر والتقطیر ویقوى الساقین ویقمع عرق الجذام ؛(976)
از امام صادق (علیه السلام): درباره سنجد شنیدم که مى فرمودند: گوشت سنجد براى گوشت ، هسته آن براى استخوان و پوست آن براى پوست مفید است و در عین حال کلیه ها را گرم ، معده را ضدعفونى کرده و بازدارنده از بواسیر و تسلسل بول است . ساق پا را تقویت و جذام را از بدن ریشه کن مى کند.
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
کلوا الثوم وتداووا به فان فیه شفأ من سبعین دأ؛(977)
بخورید سیر را و مداوا کنید با او، که هفتاد بیمارى را شفا مى دهد.
(9)
امام على (علیه السلام):
کلوا التمر فانه فیه شفأ من الادوأ؛(978)
خرما بخورید که شفاى دردهاست .
(10)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
علیکم بالزبیب فانه یکشف المرة ویذهب بالبلغم ویشد العصب ویذهب بالاعیأ ویحسن الخلق ویطیب النفس ویذهب بالغم ؛(979)
شما را سفارش مى کنم به خوردن مویز، زیرا صفرا را برطرف مى کند، بلغم را از بین مى برد، اعصاب را قوى ، خستگى را دور، اخلاق را خوب مى کند، به روح آرامش مى بخشد و غم را مى برد.
99 - بهشت
(1)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
الجنة بناؤ ها لبنة من فضة ولبنة من ذهب وملاطها المسک الاذفر وحصباؤ ها اللؤ لؤ والیاقوت وتربتها الزعفران ...؛(980)
ساختمان بهشت خشتى از نقره و خشتى از طلاست ، گل آن مشک بسیار خوشبو و سنگریزه آن لؤ لؤ و یاقوت و خاک آن زعفران است ...
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
فى الجنة ما لا عین رأت و لا اذن سمعت و لا خطر على قلب بشر؛(981)
در بهشت چیزهایى هستند که نه چشمى دیده و نه گوشى شنیده و نه به خاطر کسى گذشته .
(3)
امام صادق (علیه السلام):
ان ادنى اهل الجنة منزلا لو نزل به الثقلان الجن والانس لوسعهم طعاما وشرابا و لاینقص مما عنده شى ء؛(982)
کمترین فرد بهشت چنان است که اگر جن و انس میهمان او شوند همه را با خوردنى و آشامیدنى پذیرایى کند و از آنچه دارد چیزى کم نشود.
(4)
امام على (علیه السلام):
لذاتها لاتمل و مجتمعها لا یتفرق وسکانها قد جاوروا الرحمن وقام بین ایدیهم الغلمان بصحاف من الذهب فیها الفاکهة والریحان ؛(983)
لذتها و خوشى هاى بهشت دل را نمى زند، انجمن آن را هم نمى پاشد، ساکنانش در پناه خداى رحمانند و در برابر آنان غلامانى با طبق هاى زرین پر از میوه و گل هاى خوشبو ایستاده اند.
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
من اشتاق الى الجنة سارع فى الخیرات ؛(984)
هر کس مشتاق بهشت است براى انجام خوبى ها سبقت مى گیرد.
(6)
امام على (علیه السلام):
انه لیس لانفسکم ثمن الا الجنة فلا تبیعوها الا بها؛(985)
براى جان هاى شما بهایى جز بهشت نیست ، پس آنها را جز به بهشت مفروشید.
(7)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
اضمنوالى ستا من انفسکم اضمن لکم الجنة الدقوا اذا حدثتم وأوفوا اذا وعدتم وادوا اذا ائتمنتم واحفظوا فروجکم وغضوا ابصارکم و کفوا ایدیکم ؛(986)
شش چیز را براى من ضمانت کنید تا من بهشت را براى شما ضمانت کنم ، راستى در گفتار، وفاى به عهد، برگرداندن امانت ، پاکدامنى ، چشم بستن از گناه و نگه داشتن دست (از غیر حلال ).
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
والذى نفس محمد بیده لاتدخلوا الجنة حتى تؤ منوا و لا تؤ منوا حتى تحابوا افلا انبئکم بشى ء اذا فعلتموه تحاببتم ؟ افشوا السلام بینکم ؛(987)
به خدایى که جان محمد در دست (قدرت ) اوست به بهشت نمى روید تا مومن شوید و مومن نمى شوید تا یکدیگر را دوست بدارید، آیا مى خواهید شما را به چیزى خبر دهم تا با انجام آن ، یکدیگر را دوست بدارید؟ سلام کردن بین یکدیگر را رواج دهید.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان فى الجنة دارا یقال لها دار الفرح لایدخلها الا من فرح یتامى المومنین ؛(988)
در بهشت خانه اى است که آن را شاد سرا گویند و جز آنان که یتیمان مومنان را شاد کرده اند وارد آن نمى شوند.
(10)
امام على (علیه السلام):
لا یفوز بالجنة الا من حسنت سریرته و خلصت نیته ؛(989)
به پاداش بهشت نمى رسد مگر آن کس که باطنش نیکو و نیتش خالص ‍ باشد.
100 - جهنم
(1)
امام على (علیه السلام):
اعلموا أنه لیس لهذا الجلد الرقیق صبر على النار، فارحموا نفوسکم فانکم قد جربتموها فى مصائب الدنیا. أفرأیتم جزع أحدکم من الشوکة تصیبه والعثرة تدمیه والرمضأ تحرقه ؟! فکیف اذا کان بین طابقین من نار ضجیع حجر، وقرین شیطان ؟(990)
بدانید که این پوست نازک تحمل آتش را ندارد، پس به خودتان رحم کنید، شما در مصیبت هاى دنیا آزمایش کرده اید که وقتى خارى به بدن یکى از شما مى رود و یا به زمین مى خورد و خونى مى شود و یا شنهاى داغ پایش را مى سوزاند چگونه بیتابى مى کند؟! پس ، چگونه خواهد بود اگر میان دو لایه از آتش قرار گیرد و هم بسترش سنگ و همدمش شیطان باشد؟!.
(2)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
لو أن دلوا صب من غسلین فى مطلع الشمس لغلت منه جماجم من فى مغربها؛(991)
اگر یک سطل از چرک و خون دوزخیان در شرق عالم ریخته شود بر اثر آن جمجمه کسانى که غرب عالمند به جوش مى آید.
(3)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أدنى اهل النار عذابا ینتعل بنعلین من نار یغلى دماغه من حرارة نعلیه ؛(992)
کم عذاب ترین اهل جهنم دو کفش از آتش به پا دارد که از حرارت آنها مغرش به جوش مى آید.
(4)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أکثر ما یدخل الناس النار الاجفان: الفم والفرج ؛(993)
دو چیز میان تهى بیش از همه مردم را به جهنم مى برد: دهان و شرمگاه .
(5)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
أول من یدخل النار أمیر متسلط لم یعدل ، وذو ثروة من المال لم یعط المال حقه وفقیر فخور؛(994)
اولین کسى که به جهنم مى رود فرمانرواى قدرتمندى است که به عدالت رفتار نمى کند و ثروتمندى که حقوق مالى خود را نمى پردازد و نیازمند متکبر.
(6)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
ان لجهنم بابا لایدخلها الا من شفا غیظه بمعصیة الله تعالى ؛(995)
جهنم را درى است که جز کسى که با معصیت خداى تعالى خشم خود را فرو نشاند، از آن وارد نمى شود.
(7)
حدیث قدسى :
فیما اوحى الى عیسى (علیه السلام) هى (یعنى النار) دار الجبارین والعثاة الظالمین کل فظ غلیظ و کل مختال فخور؛(996)
به عیسى (علیه السلام) وحى شد که جهنم سراى جباران و سرکشان ظالم است و جایگاه هر تندخوى خشن و هر متکبر مغرورى .
(8)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
والذى بعثنى بالحق بشیرا لایعذب الله بالنار موحدا أبدا؛(997)
سوگند به آن کس که مرا نوید دهنده بر انگیخت ، خداوند هرگز یکتا پرست را در آتش عذاب ندهد.
(9)
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم):
فى قوله تعالى (یا حسرتنا على ما فرطنا) الحسرة أن یرى أهل النار منازلهم من الجنة فى الجنته فتلک الحسرة ؛(998)
درباره آیه ((دریغا که کوتاهى کردیم )) فرمود: دریغ از این روست که جهنمیان جایگاه بهشتى خود را در بهشت مى بینند. این موجب حسرت مى شود.
(10)
امام صادق (علیه السلام):
انما خلد أهل النار فى النار لأن نیاتهم کانت فى الدنیا أن لو خلدوا فیها أن تعصوا الله أبدا و انما خلد أهل الجنة فى الجنة لأن نیاتهم کانت فى الدنیا أن لوبقوا فیها أن یطیعوا الله أبدا فبا النیات خلد هولأ و هولأ ثم تلاقو له تعالى: (قل کل یعمل على شاکلته ) قال: على نیته ؛(999)
جهنمیان از این رو در آتش جاویدانند که در دنیا نیتشان این بود که چنانچه تا ابد زنده بمانند تا ابد خدا را نافرمانى کنند و بهشتیان نیز از این رو در بهشت جاویدانند که در دنیا بر این نیت بودن که اگر براى همیشه ماندگار باشند براى همیشه خدا را فرمان برند. پس ، جاودانگى هر دو گروه به سبب نیتهایشان است . آن گاه حضرت این آیه را تلاوت کردند: ((بگو هر کس طبق نیت خود عمل مى کند))

سلام

  • محقق نیشابوری

صد موضوع

هزار حدیث

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی